Γκεόργκι Δημητρόφ: Λόγος στο Μοναστήρι της Ρίλας για την χιλιετηρίδα από το θάνατο του Ιωάννη της Ρίλας (26/05/1946)

Τιμούμε σήμερα τη μνήμη του Ιωάννη της Ρίλας. Αυτή η απόδοση τιμής, ως μία ευτυχής συγκυρία, δεν είναι μόνο εκκλησιαστική, αλλά παλλαϊκή τιμή σε έναν πραγματικό άγιο του λαού. Αυτό το σημαντικό γεγονός – η επέτειος 1000 ετών από το θάνατο του Ιωάννη της Ρίλας – αποκτά ιδιαίτερα μεγάλη σημασία γιατί ανάμεσά μας βρίσκεται ο πατριάρχης Πασών των Ρωσιών Αλέξιος. Ας του ευχηθούμε υγεία και δύναμη, ώστε να είναι για πολλά ακόμα χρόνια πρώτος πατριάρχης της ρώσικης ορθόδοξης εκκλησίας.

O Γκεόργκι Δημητρόφ στο Μοναστήρι της Ρίλας (26/05/1946)

Η ορθόδοξη εκκλησία μας, σε αντίθεση με κάποιες άλλες εκκλησίες, έχει προσφέρει ιστορικές υπηρεσίες για τη διατήρηση του εθνικού αισθήματος και την αυτοσυνείδηση του βουλγαρικού λαού. Κατά τους αιώνες της σκληρότερης δοκιμασίας, στον αγώνα για την απελευθέρωση του λαού μας από την ξενική σκλαβιά, η βουλγαρική εκκλησία ήταν φύλακας και προστάτης του εθνικού πνεύματος των Βουλγάρων. Πρέπει να θυμόμαστε εκείνες τις σκοτεινές εποχές, όταν οι βούλγαροι δυνάστες, οι βούλγαροι ευγενείς, οι βούλγαροι τσορμπατζήδες και έμποροι, μεγάλο μέρος των οποίων έγιναν έλληνες πράκτορες, μιλούσαν ελληνικά, υπηρετούσαν το Βυζάντιο και τους εχθρούς μας. Εκείνη την εποχή, η βουλγαρική εθνική εκκλησία με τα μοναστήρια της υποστήριζε την εθνική αυτοσυνείδηση και το εθνικό αίσθημα του βουλγαρικού λαού. Μπορεί κανείς να τολμήσει να πει ότι δεν θα είχαμε τη σημερινή νέα, δημοκρατική Βουλγαρία, τη Βουλγαρία του Πατριωτικού Μετώπου (σ.parapoda: πολυκομματικό εθνικοαπελευθερωτικό και, μετά την απελευθέρωση, πολιτικό και, ακολούθως, πολιτικοκοινωνικό μέτωπο που κυβέρνησε τη χώρα) αν εκείνο τον καιρό της σκοτεινής, μαύρης σκλαβιάς του παρελθόντος δεν υπήρχαν τα μοναστήρια μας όπως αυτό της Ρίλας, που διατήρησε τα εθνικά αισθήματα, τις εθνικές ελπίδες, την εθνική υπερηφάνεια των Βουλγάρων και τους βοήθησε να προστατευτούν από το θάνατό τους ως έθνους. Εμείς, το Πατριωτικό μας Μέτωπο και ιδίως εμείς, οι κομμουνιστές, εκφράζουμε την αναγνώριση και την εκτίμησή μας προς τους πατριώτες-κληρικούς της βουλγαρικής εθνικής εκκλησίας. Ειλικρινά πρέπει να υπογραμμίσω ότι εγώ, ως Βούλγαρος, είμαι περήφανος για την βουλγαρική εκκλησία, η οποία είχε τέτοιους πιστούς και τίμιους υπηρέτες όπως τον ασκητή Ιωάννη της Ρίλας, ο οποίος με στωικότητα και απεριόριστη αγάπη υπεράσπισε τη δίκαιη υπόθεση του βουλγαρικού λαού πριν 1000 χρόνια. Εννοείται ότι δεν ξεχνώ ότι η εκκλησία είχε και κληρικούς προδότες, αποβράσματα, Ιούδες από τη σκοπιά των εθνικών συμφερόντων του βουλγαρικού λαού. Όμως, γενικά, έπαιξε εξαιρετικά μεγάλο πατριωτικό ρόλο στην ιστορία μας.

Η βουλγαρική εκκλησία έχει περάσει από διάφορες περιόδους, εξελίχτηκε και προς τα δεξιά και προς τα αριστερά, βίωσε πολύ σκληρές δοκιμασίες στο παρελθόν. Και στην τωρινή στιγμή, όταν καθορίζονται οι τύχες της Βουλγαρίας και του βουλγαρικού λαού για δεκαετίες, για να μην πούμε αιώνες, αυτή καλείται στις νέες συνθήκες να παραμείνει πιστή στις παραδόσεις και τις παρακαταθήκες του Ιωάννη της Ρίλας, του Πατρός Παϊσίου (σ.parapoda: της Μονής Χιλανδαρίου, που έγραψε την Ιστορία της Σλαβοβουλγαρίας το 1762), του Νεόφυτου της Ρίλας και πολλών άλλων πατριωτών εκκλησιαστικών λειτουργών. Εμείς έχουμε το δικαίωμα να θέλουμε η ορθόδοξη εκκλησία μας να είναι όχι στα λόγια, αλλά στα έργα λαϊκή δημοκρατική εκκλησία. Θα χαιρετήσω την Αυτού Μακαριότητα, τον πολυσέβαστό μας Έξαρχο (σ.parapoda: μόλις το 1945 άρχισαν προσπάθειες για την εκ νέου αυτονόμηση της Βουλγαρικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Ήταν το 1953 που εκλέχθηκε νέος Πατριάρχης) και τους συνεργάτες του, αν σταματήσουν να μνημονεύουν στην εκκλησία την βασιλική δυναστεία, το μοναρχισμό. Με αίσθημα πικρίας άκουσα να γίνεται δέηση από τον άμβωνα της εθνικής βουλγαρικής εκκλησίας υπέρ της δυναστείας των Κόξμπουργκ, η οποία προκάλεσε τόσα δεινά για την πατρίδα μας. Αυτό προσβάλλει τα ειλικρινή αισθήματα του λαού για ελευθερία και λαϊκή δημοκρατία στην παρούσα εορταστική στιγμή. Για να σας μιλήσω ανοιχτά, δεν άντεξα και έφυγα από την λειτουργία πριν την ολοκλήρωσή της.

Οι τίμιοι συνοδικοί μας γέροντες και όλοι οι κληρικοί της βουλγαρικής εκκλησίας ας καταλάβουν ότι έφτασε μια νέα εποχή και στη μορφή και στο περιεχόμενο, και στο πνεύμα και ότι η εκκλησία μας πρέπει να είναι πραγματικά λαϊκή, δημοκρατική, προοδευτική εκκλησία. Και σας λέω, εμείς, οι Πατριωτικομετωπικοί, και ιδίως εμείς οι κομμουνιστές, δεν θέλουμε μόνο λόγια, διακηρύξεις, χαιρετισμούς και «ζήτω». Όλα αυτά είναι ωραία, αλλά δεν είναι αρκετά. Ως τίμιοι δημόσιοι λειτουργοί και συνειδητοί υπάλληλοι της Εκκλησίας, δώστε έργα: ανάμεσα στα λόγια και τα έργα σας δεν πρέπει να υπάρχει αντίθεση. Με αυτό θα συμβάλλετε στην επιτυχία της μικρής μας, αλλά πλούσιας σε φυσικούς πόρους χώρας, μιας χώρας ενός προικισμένου και εργατικού λαού. Αυτό το λαό και τις αρετές του τους έχουμε δει στην ιστορία της εκκλησίας, στο στρατό και στα πεδία μαχών, στα εργοστάσια, στο χωράφι, στον τομέα του πολιτισμού και της επιστήμης. Μια μικρή χώρα, μικρός λαός, όμως μπορεί να συναγωνιστεί τους μεγάλους λαούς, όσο θα έχει πατριωτική ενότητα, ενότητα για τη δημιουργικότητα, ενότητα για το βάδισμα εμπρός, προς τον πολιτισμό, προς την πρόοδο και την ευημερία του λαού μας.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν συνοδικοί γέροντες, μέλη της Ιεράς Συνόδου, έντιμοι άνθρωποι, αλλά με άκαμπτα μυαλά και ακραία συντηρητικές απόψεις. Αυτό δεν είναι δικό τους φταίξιμο, αλλά ατυχία τους, κρίμα δικό τους. Λάβετε, ωστόσο, υπόψη ότι ο άνθρωπος, ακόμα και στα 80 του μπορεί να συνάδει με τη νέα εποχή, όσο θα έχει καλή θέληση και θα προσπαθεί ειλικρινά να κάνει κάτι τέτοιο. Θα τους θέλαμε, μαζί με τους έντιμους μητροπολίτες, αρχιμανδρίτες και απλούς ιερείς, να βαδίσουν μαζί με το λαό στον αγώνα του για δημοκρατία, για λαϊκή δημοκρατία για την πρόοδο και ένα λαμπρό μέλλον.

Ποιος από σας, τους συνοδικούς γέροντες και τους ηγέτες της εκκλησίας, δεν ενδιαφέρεται για τη μεγάλη ρωσική εκκλησία; Όλοι όσοι γνωρίζουν την ιστορία της, ξέρουν πολύ καλά ότι αν οι ιθύνοντες της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας μετά την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση είχαν κατανοήσει τη νέα εποχή, αν είχαν δράσει υπέρ της ελευθερίας του μεγάλου ρώσικου λαού και δεν είχαν καταστεί όργανα της αντεπανάστασης, η ρωσική εκκλησία δεν θα είχε βιώσει τις γνωστές δυστυχείς καταστάσεις. Η δίωξη κάποιων ιθυνόντων της εκκλησίας στη Ρωσία μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν αποτέλεσμα της αντεπαναστατικής δράσης των τότε ιθυνόντων της ρωσικής εκκλησίας.

Αν οι τότε ιθύνοντες της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας ήταν άνθρωποι όπως οι σημερινοί μας αξιότιμοι καλεσμένοι, ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Αλέξιος, η εκκλησία θα ήταν στο πλευρό του λαού, όπως ιδιαίτερα καλά στάθηκε κατά τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο.

Αγαπητοί εκκλησιαστικοί ηγέτες, να είστε σε θέση να διδαχτείτε από τη μεγάλη ρωσική εμπειρία, να ακολουθήσετε το παράδειγμα της μεγάλης ρωσικής εκκλησίας και τότε θα υπάρχει ενότητα ανάμεσα στη βουλγαρική εκκλησία και το βουλγαρικό λαό, που είναι ενωμένος στο Πατριωτικό Μέτωπο, τότε θα έχουμε και εκείνες τις πνευματικές δυνάμεις που η εκκλησία είναι σε θέση να κάνει να ακτινοβολήσουν και να ενώσει από τις τάξεις των πιστών συμπατριωτών μας για το καλό της πατρίδας μας. Ολόκληρο το παρελθόν της εκκλησίας μας και οι δεσμοί της πλειοψηφίας των κληρικών με τις λαϊκές μάζες δείχνουν ξεκάθαρα ότι αυτό είναι εφικτό.

Κάνω πρόποση για την αδελφότητα ανάμεσα στη μεγάλη ρωσική εκκλησία και τη βουλγαρική λαϊκή δημοκρατική εκκλησία μας!

Ας είναι αιώνια η φιλία ανάμεσα στο βουλγαρικό λαό και τον απελευθερωτή του – το μεγάλο ρωσικό λαό!

Ας είναι αδιάλειπτη η αλληλεγγύη μέχρι τέλους ανάμεσα στους Σλάβους, γιατί ο Σλαβισμός, σε συνεργασία με τον δυτικό δημοκρατικό κόσμο, καλείται από την ιστορία να καταστεί ισχυρός και ο πλέον ευεργετικός παράγοντας για τη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίας όχι μόνο για τους σλαβικούς λαούς, αλλά για όλη την προοδευτική ανθρωπότητα.

Δημοσιεύτηκε στην «Εργατική Υπόθεση»/«Ραμποτνίτσεσκο Ντέλο», όργανο της ΚΕ του ΚΚ Βουλγαρίας, φ.115, 28 Μάη 1946. Μετάφραση από τα βουλγαρικά parapoda. Πηγή: Κίνημα «23 Σεπτέμβρη».

Βλ. επίσης

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και οι συμφωνίες Κράτους-Εκκλησίας στη Λαϊκοδημοκρατική Ουγγαρία (1948-1950)

Ο Νίκος Φίλης & οι σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας στη λαϊκοδημοκρατική Πολωνία (1949-1950)

Φ. Φεντόρωφ: Η εκκλησία και η λατρεία στην Ε.Σ.Σ.Δ.

Η αντιθρησκευτική πάλη στη Λ.Δ. Αλβανίας & το κλείσιμο των θρησκευτικών οργανισμών (1966-’67)