Αρκετοί είναι όσοι θίγουν το ζήτημα των σχέσεων κράτους – κινήματος (ή κόμματος) όταν το τελευταίο έρχεται στην εξουσία (ενόψει διαφαινόμενης εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ). Κάποιοι εξ αυτών, φέρνουν ως παράδειγμα (προς αποφυγή) το “σοβιετικό μοντέλο”, όπου “το κίνημα (κόμμα) είχε ταυτισμένη κορυφή με το κράτος”, και άρα, αυτό -κατ’αυτούς-φταίει για την ατυχή έκβαση της πρώτης απόπειρας για έναν νέο κόσμο. Συνεπώς, απλώς “χρειάζεται περισσότερη αυτονομία έναντι του κράτους”. Βέβαια, όταν αυτή η αντίληψη εφαρμόζεται στη σφαίρα της οικονομίας, τότε καθίσταται προφανές ότι η θέση τους αντιπαραθέτει το συλλογικό με το συνεταιριστικό: Δεν εξηγούν πώς θα κατασταλούν οι καπιταλιστικές τάσεις εντός του συνεταιρισμού. Γιατί, κακά τα ψέματα: τα “ιδιοτελή” συμφέροντα των μελών του συνεταιρισμού -όχι μόνο ως ατόμων, αλλά και ως μελών του συνεταιρισμού-υπάρχουν. Και αυτή η ξερή πρόταση για απόδοση “περισσότερου χώρου”, χωρίς να λαμβάνει υπόψη στην ανάλυσή της τον υποκειμενικό παράγοντα, χωρίς το κόμμα, δηλαδή, που παίζει ιδεολογικό ρόλο, από ένα σημείο και μετά, δεν οδηγεί πουθενά αλλού παρά απλούστατα σε έναν “συλλογικό” καπιταλισμό.
Αυτό το είχαν υπόψη και στην πρώτη εμπειρία, αυτή της ΕΣΣΔ. Και ήταν αυτή η “περισσότερη αυτονομία” (στην κτηνοτροφία, συγκεκριμένα) που, ήδη από το 1953, άνοιξε τους ασκούς του αιόλου για διείσδυση της καπιταλιστικής λογικής σε όλη την οικονομική δομή.
Επομένως, όσοι θέτουν το ζήτημα των σχέσεων κράτους-κινήματος, καλό θα είναι να γνωρίζουν πως δεν είναι οι πρώτοι που το πραγματεύονται. Γιατί ήδη το ζήτημα συζητιόταν από την αρχή της ΕΣΣΔ και αυτοί ζητούν απλώς άλλη δοσολογία από αυτή που δόθηκε στην ΕΣΣΔ. Και όσο μεταφυσικά αντιμετωπίζουν τη σχέση ατόμου και συλλογικότητας, άλλο τόσο μεταφυσικά αντιμετωπίζουν τη σχέση συνεταιρισμού και κράτους. Αγνοούν τις εσωτερικές αντιθέσεις που διαπερνούν και το άτομο (συνεταιρισμό) και τη συλλογικότητα (κράτος): ο συνεταιρισμός έχει τη “συλλογική” διάσταση, η οποία “κοινωνικοποιεί”-διαπαιδαγωγεί το άτομο στο να ζει και να δρα μέσα σε συλλογικές δομές, έχει όμως και την “ατομικιστική” του διάσταση, αυτή που καλλιεργεί την αίσθηση της συντεχνίας, των ιδιαίτερων συμφερόντων της συγκεκριμένης συλλογικότητας έναντι της υπόλοιπης κοινωνίας.
Καλό θα είναι, λοιπόν, όσοι θέτουν το ζήτημα των σχέσεων κράτους-κινήματος να μην απαξιώνουν, αλλά να μελετούν την εμπειρία της ΕΣΣΔ και όλων των σοσιαλιστικών εμπειριών του 20ού αιώνα. Γιατί κάνουν τα ίδια λάθη (που έγιναν μετά το 1953) και μάλιστα με την αλαζονεία του “νεωτεριστή”.
Μία -ιδιαίτερα διπλωματικού τόνου-συζήτηση είχε ανοίξει στην ΕΣΣΔ και στις αρχές της δεκαετίας του ’50 σχετικά με το ζήτημα των σχέσεων κόμματος-κράτους και του ρόλου του κόμματος στην κοινωνία. Ο ίδιος ο Στάλιν, με την τρίτη παραίτησή του από τη θέση του ΓΓ, τον Οκτώβρη του 1952 (βλ.εδώ), στην 1η Ολομέλεια μετά το 19ο συνέδριο (στο οποίο δεν είχε κάνει την εισήγηση εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής), και με την αύξηση του θεωρητικού του έργου την εποχή εκείνη (“Γλωσσολογία”, “Οικονομικά Προβλήματα”) φαίνεται ότι εμπράκτως συνηγορούσε στην άποψη ότι το κόμμα χρειαζόταν να παίζει άλλο ρόλο. Έθετε αντικειμενικά εκ νέου το ζήτημα της διάκρισης των δύο “κορυφών”.
Μία ιδιαίτερη στιγμή στον όλο διάλογο ήταν ο επικήδειος λόγος του Λαβρέντι Μπέρια στην κηδεία του Στάλιν στις 9 Μάρτη του 1953. Με το λόγο του εξέπληξε πολλούς, καθώς τόνισε ιδιαίτερα το ρόλο του κράτους, σε διάκριση από το ρόλο του κόμματος (Ο Μπέρια έκανε μάλιστα αναφορά ως και στο Σύνταγμα του κράτους, αλλά και τα ατομικά δικαιώματα που αυτό κατοχυρώνει). Και πράγματι, οι 112 ημέρες που πέρασαν μέχρι τη σύλληψή του τον Ιούνη του 1953, έδειξαν ότι έγιναν απόπειρες προς μια τέτοια κατεύθυνση (Αλλά αυτό είναι θέμα άλλου αφιερώματος).
Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι.
Είναι δύσκολο να διατυπώσει κανείς με λόγια το αίσθημα αυτό της δοκιμασίας που διαπερνά αυτές τις μέρες το κόμμα μας και ο λαός της χώρας μας, όλη η προοδευτική ανθρωπότητα. Ο Στάλιν δεν είναι πια μαζί μας. Ένας σπουδαίος σύντροφος και λαμπρός διάδοχος του Λένιν. Βγαλμένος από το λαό μας, ο πιο οικείος και αγαπητός σε όλο το σοβιετικό λαό και τα εκατομμύρια εργατών στον κόσμο. Όλη η ζωή και το έργο του μεγάλου Στάλιν είναι ένα εμπνευστικό παράδειγμα πίστης στο Λενινισμό και ένα παράδειγμα ανιδιοτελούς υπηρεσίας στην εργατική τάξη και όλους τους εργαζομένους, την απελευθέρωση των εργαζομένων την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Ο μεγάλος Λένιν ίδρυσε το κόμμα μας, το οποίο οδήγησε στη νίκη της προλεταριακής επανάστασης. Μαζί με το μεγάλο Λένιν, ο Στάλιν, ο λαμπρός του συνεργάτης, δυνάμωσε το μπολσεβικικό κόμμα και δημιούργησε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο.
Μετά το θάνατο του Λένιν, ο Στάλιν, επί σχεδόν 30 χρόνια οδήγησε το κόμμα μας και τη χώρα στο δρόμο που χάραξε ο Λένιν. Ο Στάλιν υπεράσπισε το Λενινισμό από πολυάριθμους εχθρούς, ανέπτυξε και εμπλούτισε τη διδασκαλία του Λένιν στις νέες ιστορικές συνθήκες. Η σοφή ηγεσία του μεγάλου Στάλιν εξασφάλισε στο λαό μας τις συνθήκες ώστε να χτίσει το σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ και να φέρει την ιστορική-παγκόσμιας σημασίας νίκη της Σοβιετικής Ένωσης στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Μεγάλος αρχιτέκτονας του κομμουνισμού, λαμπρός ηγέτης, ο Στάλιν εξόπλισε το κόμμα μας και το λαό με ένα μεγάλο πρόγραμμα για να οικοδομήσει τον κομουνισμό.
Σύντροφοι. Ανείπωτος πόνος υπάρχει στις καρδιές μας, πρόκειται για απίστευτα βαριά απώλεια, όμως το βάρος αυτό δεν θα κάμψει τη θέληση του Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν θα αλλάξει την ενότητά του και την ισχυρή αποφασιστικότητά του να παλεύει για τον κομμουνισμό.
Το κόμμα μας, εξοπλισμένο με την επαναστατική θεωρία των Μαρξ-Ένγκελς-Λένιν-Στάλιν, με τη σοφία ενός αιώνα εμπειρίας πάλης για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων, γνωρίζει πώς να κινηθεί, να εξασφαλίσει την οικοδόμηση μιας κομμουνιστικής κοινωνίας. Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματός μας και η Σοβιετική κυβέρνηση που διευθύνει τη χώρα έχουν γίνει ένα μεγάλο σχολειό των Λένιν-Στάλιν: μέσα στη φωτιά του εμφυλίου πολέμου και της επέμβασης, στα δύσκολα χρόνια της πάλης ενάντια στην οικονομική καταστροφή και την πείνα, στην πάλη για την εκβιομηχάνιση της χώρας και την κολεκτιβοποίηση της γεωργίας, στα δύσκολα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, όταν κρινόταν η μοίρα της χώρας και ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος και η Σοβιετική κυβέρνηση, επικεφαλής και καθοδηγώντας τον ηρωικό αγώνα του σοβιετικού λαού, συσσώρευσε μεγάλη εμπειρία στην καθοδήγηση του κόμματος και της χώρας. Επομένως, οι άνθρωποι στη Σοβιετική Ένωση μπορούν να συνεχίσουν να στηρίζονται και να εμπιστεύονται το Κομμουνιστικό Κόμμα, την Κεντρική του Επιτροπή και τη Σοβιετική του κυβέρνηση.
Στο βήμα του Μαυσωλείου οι περισσότεροι από τους κύριους ηγέτες του κομμουνιστικού κινήματος της εποχής, σε μια τελευταία αναμνηστική φωτογραφία: Ντεζ (Ρουμανία), Μπιέρουτ (Πολωνία), Πακ Ντεν Άι (η αντιπρόεδρος του Κόμματος Εργατών Κορέας), Ούλμπριχτ (ΓΛΔ), Ιμπαρούρι (Ισπανία), Γκρότεβολ (ΓΛΔ), Τσερβενκόφ (Βουλγαρία), Ράκοσι (Ουγγαρία), Πιέτρο Νέννι (Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας), Τολιάτι, Ζακ Ντικλό (Γαλλία), Γκότβαλντ (Τσεχοσλοβακία), Μπουλγκάνιν, Μολότοφ, Βοροσίλοφ, Μαλένκοφ, Χρουστσόφ, Μπέρια, Σαμπούροφ, Τσου Εν Λάι (Κίνα), Περβούχιν, Καγκάνοβιτς, Σεβέρνικ, Μικογιάν
Οι εχθροί του σοβιετικού κράτους αναμένουν ότι η τεράστια απώλεια που μας συνέβη θα μας οδηγήσει στη σύγχυση και στην αναταραχή στους κόλπους μας. Όμως οι ελπίδες τους είναι μάταιες: τους περιμένει μια πικρή απογοήτευση. Όποιος δεν είναι τυφλός, βλέπει ότι το κόμμα μας στις δύσκολες στιγμές συσπειρώνεται και είναι ενωμένο και πιο αταλάντευτο παρά ποτέ. Όποιος δεν είναι τυφλός, βλέπει αυτές τις λυπηρές ημέρες όλους τους λαούς στη Σοβιετική Ένωση να είναι σε αδελφική ενότητα με το μεγάλο ρωσικό λαό και πιο στενά συσπειρωμένοι γύρω από τη Σοβιετική κυβέρνηση και την Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο σοβιετικός λαός ομόφωνα υποστηρίζει τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική πολιτική του σοβιετικού κράτους. Η εσωτερική μας πολιτική βασίζεται στην αδιάλειπτη ενότητα της εργατικής τάξης και της συνεταιριστικά καλλιεργούσας αγροτιάς, στην αδελφική φιλία μεταξύ των λαών της χώρας μας, στην αδελφική ενότητα των σοβιετικών εθνικών δημοκρατιών σε ένα μεγάλο πολυεθνικό κράτος- την Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Αυτή η πολιτική στοχεύει στην περαιτέρω ενδυνάμωση της οικονομικής και στρατιωτικής εξουσίας του κράτους μας, τη μεγαλύτερη ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και τη μέγιστη ικανοποίηση των αυξανόμενων υλικών και πολιτιστικών αναγκών ολόκληρης της σοβιετικής κοινωνίας. Οι εργάτες, οι συνεταιριζόμενοι αγρότες, οι διανοούμενοι της χώρας μας μπορούν να εργάζονται ήρεμα, έχοντας εμπιστοσύνη, γνωρίζοντας ότι η Σοβιετική κυβέρνηση προσεκτικά και επιμελώς θα διασφαλίζει τα δικαιώματα που αναγράφονται στο σταλινικό Σύνταγμα. Η εξωτερική μας πολιτική είναι ξεκάθαρη και κατανοητή. Από τις πρώτες ημέρες της σοβιετικής εξουσίας, ο Λένιν καθόρισε την εξωτερική πολιτική του σοβιετικού κράτους ως μια πολιτική ειρήνης.
Αυτή η πολιτική έχει σταθερά ακολουθηθεί από το μεγάλο συνεχιστή του Λένιν, το Στάλιν, το σοφό μας ηγέτη. Και η σοβιετική κυβέρνηση θα συνεχίσει την λενινιστική-σταλινική εξωτερική πολιτική της διατήρησης και της ενίσχυσης της ειρήνης, την πάλη ενάντια στην προετοιμασία και την εξαπόλυση ενός νέου πολέμου, την πολιτική της διεθνούς συνεργασίας και την ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων με όλες τις χώρες στη βάση της αμοιβαιότητας. Η Σοβιετική κυβέρνηση θα συνεχίσει περαιτέρω την ενίσχυση της αδελφικής συμμαχίας, φιλίας και συνεργασίας στον κοινό αγώνα για την ειρήνη σε όλο τον κόσμο, συνεργασία οικονομική και πολιτιστική, με τη μεγάλη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, με όλες τις χώρες της λαϊκής δημοκρατίας και τη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία. Οι αδερφοί και οι φίλοι μας στο εξωτερικό μπορούν να παραμένουν βέβαιοι ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα και ο λαός της Σοβιετικής Ένωσης, υπό τη σημαία του προλεταριακού διεθνισμού, τη σημαία των Λένιν-Στάλιν, θα συνεχίσουν να ενισχύουν και να αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις με τους εργαζόμενους στις καπιταλιστικές και αποικιακές χώρες, παλεύοντας για την υπόθεση της ειρήνης, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Βαθιά αισθήματα φιλίας συνδέουν το λαό μας με τον ηρωικό κορεατικό λαό, ο οποίος παλεύει για την ανεξαρτησία του.
Οι μεγάλοι ηγέτες μας, Λένιν και Στάλιν, μας δίδαξαν να βελτιώνουμε και να οξύνουμε σταθερά την επαγρύπνηση του κόμματος και του λαού απέναντι στις δολοπλοκίες και τις μηχανοραφίες των εχθρών του σοβιετικού κράτους. Τώρα, πρέπει επιπλέον να ενισχύουμε την επαγρύπνησή μας. Να μη σκέφτεται κανένας ότι οι εχθροί τους σοβιετικού κράτους θα είναι σε θέση να μας βρουν να μην είμαστε σε επιφυλακή. Για την προστασία της σοβιετικής πατρίδας, οι ένδοξες ένοπλες δυνάμεις μας είναι εξοπλισμένες με όλων των ειδών τα σύγχρονα όπλα. Οι στρατιώτες και οι ναύτες, οι αξιωματικοί και οι στρατηγοί, εμπλουτισμένοι με την εμπειρία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν καταλλήλως όποιον τολμήσει να επιτεθεί στη χώρα μας.
Η δύναμη και το ακατανίκητο του κράτους μας έγκειται όχι μόνο στο ότι ο στρατός μας σκληραγωγήθηκε στο πεδίο της μάχης και στεφανώθηκε με τη δόξα. Η δύναμη του σοβιετικού κράτους έγκειται στην ενότητα του σοβιετικού λαού αναφορικά με την εμπιστοσύνη του στο Κομμουνιστικό Κόμμα- την καθοδηγητική δύναμη της σοβιετικής κοινωνίας- και την εμπιστοσύνη του λαού στη σοβιετική του κυβέρνηση. Το Κόμμουνιστικό Κόμμα και η σοβιετική κυβέρνηση εκτιμούν εξαιρετικά αυτή την εμπιστοσύνη του λαού. Ο σοβιετικός λαός αντιμετώπισε με ομόφωνη αποδοχή το ψήφισμα της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματός μας, του Υπουργικού Συμβουλίου και του Προεδρείου του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ για εξαιρετικής σημασίας αποφάσεις που θα εξασφαλίσουν την ομαλή και κατάλληλη διαχείριση της όλης ζωής της χώρας. Μία από αυτές τις σημαντικές αποφάσεις είναι ο ορισμός στη θέση του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ του ταλαντούχου και αφοσιωμένου μαθητή των Λένιν και Στάλιν, σύντροφο Γκεόργκι Μαξιμιλιάνοβιτς Μαλένκοφ.
Οι αποφάσεις που ελήφθησαν από την ηγεσία του κόμματος και την κυβέρνηση της χώρας μας ήταν η πιο ξεκάθαρη έκφραση της πλήρους ενότητας και συνοχής στην ηγεσία του κόμματος και του κράτους. Αυτή η ενότητα και η συνοχή στην ηγεσία της χώρας είναι το κλειδί για την επί χρόνια επιτυχή εφαρμογή της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής που εκπονούσε το κόμμα και η κυβέρνησή μας, υπό την ηγεσία των Λένιν και Στάλιν. Ο Στάλιν, όπως και ο Λένιν, αφήνει στο κόμμα και τη χώρα μια μεγάλη κληρονομιά, η οποια πρέπει να προστατεύεται ως κόρη οφθαλμού, και πρέπει ασταμάτητα να τη μεγαλώνουμε. Ο μεγάλος Στάλιν μεγάλωσε και συσπείρωσε γύρω του μια δοκιμασμένη στη μάχη στρατιά στελεχών τα οποία έχουν αφομοιώσει την ικανότητα της λενινιστικής-σταλινικής ηγεσίας, και στους ώμους των οποίων πέφτει η ιστορική ευθύνη το μεγάλο έργο που ξεκίνησαν οι Λένιν και Στάλιν επιτυχώς να το συνεχίσουν. Ο λαός της χώρας μας μπορεί να είναι βέβαιος ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα και η σοβιετική κυβέρνηση δεν θα λυπηθούν δυνάμεις και τη ζωή τους ακόμα προκειμένου να διατηρήσουν την ατσάλινη ενότητα του κόμματος και της ηγεσίας του, να ενισχύσουν την αδιάρρηκτη φιλία μεταξύ των λαών της Σοβιετικής Ένωσης, να ενισχύσουν την δύναμη του σοβιετικού κράτους, πάντοτε να είναι αφοσιωμένα στις ιδέες του Μαρξισμού-Λενινισμού και, ακολουθώντας τις αντιλήψεις των Λένιν και Στάλιν, να οδηγήσουν τη χώρα του σοσιαλισμού στον κομμουνισμό. Αιώνια δόξα στον αγαπητό, αγαπητό ηγέτη και δάσκαλό μας, το Μεγάλο Στάλιν.
παρα ποδα 