60 χρόνια συμπληρώνονται αυτό το μήνα από τη συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ και την Ολομέλεια της ΚΕ, στην οποία έγινε απόπειρα να καθαιρεθεί ο Χρουσιώφ για την αλλοπρόσαλλη τακτική του και τη μονοπρόσωπη καθοδήγηση. Στην απόπειρα αυτή φέρονται να πρωτοστάτησαν τα παλιά ηγετικά στελέχη του ΚΚΣΕ Μολότοφ, Μαλένκοφ και Καγκάνοβιτς, τα οποία, μετά από την Ολομέλεια της ΚΕ, καθαιρέθηκαν (και, μετά από κάποια χρόνια, μετά το 22ο συνέδριο, διαγράφτηκαν από το ΚΚΣΕ). Αναμφίβολα, και παρά τις όποιες ευθύνες τους, μετά την απομάκρυνση των τριών, τίποτα δεν σταματούσε την ηγετική ομάδα του ΚΚΣΕ να παλινορθώσει τον καπιταλισμό στη χώρα.
Αν, όμως, σταθούμε στις παραπάνω φράσεις, θα πρέπει να αμφισβητήσουμε αν πράγματι θεωρείται αυτό που έγινε “απόπειρα”, και μάλιστα για “να καθαιρεθεί ο Χρουσιώφ”, ή για τους προαναφερθέντες λόγους για τους οποίους έγινε ό,τι έγινε: για την αλλοπρόσαλλη τακτική του Χρουσιώφ, τη μονοπρόσωπη καθοδήγησή του (πολλώ δε μάλλον, για την επιχειρούμενη παλινόρθωση του καπιταλισμού, που κανένας δεν καταλάβαινε τότε).
Η αλήθεια είναι ότι, όπως μαρτυρούν και τα πρακτικά των συνεδριάσεων και η παρακάτω μαρτυρία του Ντμίτρι Σεπίλοφ, του ιδεολόγου του ΚΚΣΕ εκείνη την εποχή (ο οποίος, παρότι δεν σχετιζόταν, καθαιρέθηκε με τους τρεις), ούτε στόχοι κοινοί υπήρχαν, ούτε εναλλακτικές λύσεις διατυπώθηκαν, ούτε η μορφή της δράσης ήταν ίδια.
Αυτό το ζήτημα δεν είναι “ιστορικό”. Πολλές φορές, μπορεί να υπάρχει δυσαρέσκεια με μια ηγεσία. Και μάλιστα γενικευμένη. Όμως, το ζήτημα δεν λύνεται σωστά, ακόμα και αν όλα τα μέλη εκφράσουν εντός διαδικασιών αυτή τη δυσαρέσκεια. Η αρχή της πλειοψηφίας είναι μόνο μία οργανωτική αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Υπάρχουν, όμως, και άλλες, και ο συνδυασμός τους μπορεί να ανατρέψει πράγματα. Για παράδειγμα, ο Χρουσιώφ, όταν είδε ότι στο ΠΓ δεν έχει πλειοψηφία, συγκάλεσε ένα πιο δημοκρατικό όργανο, την ΚΕ. Όμως, στο βαθμό που αυτό δεν γίνεται άμεσα, δίνεται η δυνατότητα σε όποιον έχει σχέδιο, να αξιοποιήσει την παράμετρο “χρόνος” (στην οποία θα πρέπει να δίνεται η δέουσα σημασία). Ο Χρουσιώφ εκμεταλλεύτηκε τον κίνδυνο της “επιστροφής στα παλιά”, όπου την πλήρωναν τα στελέχη και άρχισε να πιάνει τους εκλογείς – μέλη της ΚΕ (εκτός διαδικασιών). Τα στελέχη, άλλο που δεν ήθελαν να αποφύγουν κάτι τέτοιο. Με δημοκρατικότατες, λοιπόν, από μια πλευρά, διαδικασίες, ο Χρουσιώφ πέτυχε την ανατροπή της πραγματικής πλειοψηφίας.
Οι οργανωτικές αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού δεν είναι κάτι αποσπασμένο από το πολιτικό στοιχείο, και δη το επαναστατικό περιεχόμενο (με το οποίο και εφαρμόζονται επιτυχώς). Η έλλειψη βάθους στην κριτική στοιχίζει. Δύσκολα τραβιέται κάποιος να υποστηρίξει ανατροπές όταν θεωρεί ότι τα πράγματα μπορούν να συνεχίσουν ως έχουν, με μερικές μικροδιορθώσεις και χωρίς πολλες φασαρίες. Το ίδιο δεν ισχύει και στην κοινωνία, άλλωστε; Μόνο αν κάνει συνολική κριτική μπαίνει σε μια διαδικασία να επαναστατεί.
Η απουσία εναλλακτικών λύσεων (εν προκειμένω, προτάσεων για αντικαταστάτες) στοιχίζει σε όποιον θέλει να εκφράσει δυσαρέσκεια κατά της ηγεσίας. Έχουμε δει ότι σε οργανώσεις, ιδίως σε καιρούς κρίσης, κάποιος σιωπά, ακόμα και μόνο επειδή θέλει να διατηρήσει κοινωνικές σχέσεις.
Η ομοιότητα στους στόχους και στη δράση, για να έχει νόημα να μιλάμε για πλειοψηφία, σε περίπτωση που υπάρχει, είναι επίσης σημαντικό πράγμα, γιατί και η αντίδραση ως επί το πλείστον θα είναι ομοιόμορφη και πιο εύκολα θα αποκρούεται. Σε διαφορετική περίπτωση, στον αντίπαλο, που ούτως ή άλλως προσπαθεί να προκαλέσει ρήγματα στο μέτωπο των “επιτιθέμενων”, είναι ακόμα πιο εύκολο να “εξατομικεύσει” τα πλήγματά του. Σε έναν θα φερθεί αυστηρά, τον άλλο θα τον εξαγοράσει, τον τρίτο θα τον εκβιάσει κοκ.
Το timing είναι, όπως πάντα, άλλη μια σημαντική παράμετρος. Αν ήθελαν να ανατρέψουν το Χρουσιώφ, οι τρεις, μπορούσαν να το κάνουν μέχρι το 20ό συνέδριο. Είχε ήδη συσσωρευθεί αρκετό υλικό, τριών χρόνων. Ανοιχτά και μπροστά σε χιλιάδες μέλη θα μπορούσαν να αντιτάξουν μία συνολική πλατφόρμα κριτικής, στην παλινόρθωση του καπιταλισμού (και όχι απλώς στην τακτική ή τη συμπεριφορά του Χρουσιώφ). Σιώπησαν, για διάφορους λόγους (θα το δούμε σε άλλες δημοσιεύσεις). Μετά ήταν πλέον αργά. Μέσα σε μικρότερους κύκλους, οι ευρισκόμενοι στην ηγεσία ρεβιζιονιστές πάντοτε έχουν το πάνω χέρι. Εκεί, ο μηχανισμός που ελέγχουν έχει μεγαλύτερη αναλογικά ισχύ. Και εν προκειμένω, μετά, ο μηχανισμός του Χρουσιώφ είχε ακόμα μεγαλύτερη ισχύ. [Σχετικά με τη χρονική παράμετρο, έχουμε δει και το αντίστροφο: τελικά, να ηττάται ο ρεβιζιονισμός σε ένα κομμουνιστικό κίνημα μιας χώρας, αλλά, μέχρι να γίνει αυτό, το ίδιο το κομμουνιστικό κίνημα, παγκοσμίως, είναι κάτι άλλο].
Η παραπάνω παράγραφος απαντά και στο “καυτό” ζήτημα: για το αν η καταπολέμηση της εκτροπής μιας ηγεσίας μπορεί να είναι αποτελεσματική εντός διαδικασιών. Αν αυτές υπάρχουν ή μπορούν έγκαιρα να υπάρξουν, ναι, όπως και αν δεν είναι εφικτή η ίδρυση ανεξάρτητου κόμματος (όταν μιλάμε για ρεβιζιονιστική εκτροπή), οπότε η μάχη ξεκινά εντός κόμματος. Απλώς, χρειάζεται γνώση και αξιοποίηση των διαδικασιών και του timing, καθαρός στόχος, ξεκάθαρη και βαθιά κριτική και αποφασιστικότητα. Και πάντοτε, σύνδεση με τις λαϊκές μάζες (άρα, σε όσο πιο μαζικές διαδικασίες γίνεται, αν όχι μπροστά σε όλη την κοινωνία).
Όσο για τη συνέντευξη, αν και πάρθηκε το 1991, κυκλοφόρησε μετά το θάνατο του Σεπίλοφ το 1995, μαζί με τα Απομνημονεύματά του (τα οποία για κάποιο διάστημα είχαν χαθεί), το 2001. Ο Σεπίλοφ δείχνει να συμβαδίζει με το κυρίαρχο (αντισταλινικό) κλίμα της εποχής. Όμως, σε αντίθεση με τους Μολότοφ και Καγκάνοβιτς, στα απομνημονεύματα των οποίων δείχνουν να διατηρούν μια κάποια ανεξαρτησία από το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής, ο Σεπίλοφ λίγα πράγματα είχε να υπερασπιστεί από την πολιτική του καριέρα, αφού αυτή ήταν πολύ σύντομη.
***
Μία αντικομματική ομάδα, η οποία δεν υπήρξε
Συνέντευξη του Ντ. Τ. Σεπίλοφ
Η συνέντευξη, η οποία ηχογραφήθηκε τον Ιούλη – Αύγουστο του 1991 στο σανατόριο “Αρχαγγέλσκαγιε”, ήταν αντικείμενο επιμέλειας ώστε να δημοσιευτεί στην “Πράβντα”. Ωστόσο, στην κυριολεξία την παραμονή της δημοσίευσής της, ο Ντ. Τ. Σεπίλοφ, ο οποίος ήταν τότε ήδη 86 ετών, προσπάθησε να επεξεργαστεί κάποιες φράσεις – όμως δεν μπορούσε να πάρει αποφάσεις έστω και για μία γραμμή. Το υλικό, συνεπώς, δεν δημοσιεύτηκε. Αναπαράγουμε εδώ μία συντομευμένη εκδοχή της συνέντευξης, βάσει της απομαγνητοφώνησης και όχι της εκδοχής της που προοριζόταν για να τυπωθεί – “χτενισμένη” – σε εφημερίδα.
Δημοσιογράφος: Διαβάζω τις δημοσιεύσεις σας τους τελευταίους μήνες, διάβαζα και τα απομνημονεύματά σας – και να τι μου φαίνεται παράξενο: δεν υπάρχει το πιο ενδιαφέρον για τους σύγχρονούς σας: δεν υπάρχει τίποτα σχετικά με την Ολομέλεια του Ιούνη του 1957, η οποία διέκοψε την πολιτική σας καριέρα. Ούτε λέξη! Ας το ξεκαθαρίσουμε: υπήρξε αντικομματική ομαδοποίηση ή όχι; Πώς συνέβησαν όλα αυτά;
Ντ. Σεπίλοφ: Κάποιους μήνες πριν από την ολομέλεια, πήγα στο Κρεμλίνο, μπαίνω – ανοίγει η πόρτα, κάποιος βγαίνει από το γραφείο του Μικογιάν. Και εγώ ακούω μπροστά από την πόρτα μία δυνατή, πολύ ταραγμένη φωνή. Μπαίνω και κάθομαι. Ο Μικογιάν συνεχίζει να μιλάει: “Πράγματι, Νικολάι, αυτό δεν μπορεί να γίνει ανεκτό, είναι εντελώς απαράδεκτο να συνεχίζεται άλλο”. Μετά έκλεισε το τηλέφωνο και απευθύνθηκε σε εμένα: “Με το Μπουλγκάνιν μιλούσα. Γνωρίζετε, Ντμίτρι Τροφίμοβιτς, ότι η κατάσταση απλούστατα είναι αφόρητη. Θέλουμε να δώσουμε ένα μάθημα στο Χρουσιώφ, να συνεχίσουμε έτσι είναι πραγματικά αδύνατο: απορρίπτει τα πάντα, δεν λαμβάνει υπόψη κανέναν, όλα αυτά τα σχέδιά του… έτσι θα το καταστρέψουμε το πράγμα. Χρειάζεται να μιλήσουμε σοβαρά για αυτό”.
Σιώπησα, δεν απάντησα ούτε “ναι”, ούτε “όχι”, γιατί εγώ είχα πάει εκεί για άλλο θέμα, υπήρξε απλώς μια τυχαία συζήτηση…
Άλλο επεισόδιο: ήταν όταν ο Χρουσιώφ ήδη δεν ερχόταν πια στο σπίτι μου, δεν κάναμε βόλτες μαζί. Θυμάμαι, βγήκα και περπατούσα γύρω από τη ντάτσα. Σταματάει ένα αυτοκίνητο, βγαίνει ο Βοροσίλοφ: “Ντμίτρι Τροφίμοβιτς, πηγαίνω στο γάμο του Σεργκέι, του γιου του Χρουσιώφ. Εσείς δεν θα πάτε;”. Όχι, λέω, δεν είμαι προσκεκλημένος.
“Ντμίτρι Τροφίμοβιτς, χρειάζεται κάτι να κάνουμε. Η κατάσταση είναι αφόρητη: όλους τους προσβάλλει, όλους τους υποτιμά, δεν λαμβάνει υπόψη κανέναν…”.
Εγώ του λέω:
-Κλίμεντ Γιεφρέμοβιτς, γιατί μου τα λέτε αυτά; Εσείς είστε το αρχαιότερο μέλος του κόμματος. Είστε μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Γιατί μου μιλάτε για αυτά;
-Αφού είστε ο κυριότερος ιδεολόγος μας.
-Μα τι είμαι ο κυριότερος ιδεολόγος; Ο κυριότερος ιδεολόγος μας είναι ο Χρουσιώφ. Μάταια μου μιλάτε για αυτά, Θέστε ζήτημα, έχω τη δική μου άποψη.
Εγώ και σε αυτόν δεν είπα τίποτα.
Δ: Τα αφηγήστε ωσάν όλα να ήταν στον αέρα. Όμως τώρα τα γεγονότα του 1957 παρουσιάζονται ως μία καλά οργανωμένη συνομωσία των παλιών μελών, τα οποία επιθυμούσαν να επιστρέψουν όλα τα πράγματα όπως είχαν στην εποχή του σταλινισμού.
Ντ.Σεπίλοφ: Καμία σχέση, πραγματικά είναι εντελώς αναληθές. Μετά, αρκετά αργότερα, ακούστηκε η φήμη ότι ο Μπουλγκάνιν ήταν επικεφαλής μίας αντικομματικής ομάδας. Εγώ τίποτα δεν είχα ακούσει για αντικομματική ομάδα, απλώς όλοι άρχισαν να μιλάνε ότι άλλο πλέον δεν μπορούμε να πάμε έτσι, γιατί θα χαθούμε. Ήρθε ο καιρός που χρειαζόταν κάτι να γίνει. Η χώρα, το κόμμα, το εμπόριο, η οικονομία – όλα κατέρρεαν, όλοι βρίσκονταν στα κεραμίδια, τσακωνόμασταν με όλους, με την Κίνα ερχόμασταν σε ρήξη…Υπήρχαν φήμες, ότι σε κάποια συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Μπουλγκάνιν ως προεδρεύων – αυτό από τον ίδιο το Χρουσιώφ το άκουσα – είχε πει: “σύντροφοι, δεν μπορούμε να πάμε έτσι παραπέρα. Οδεύουμε προς την καταστροφή. Πρέπει να μαζευτούμε και να συζητήσουμε αυτό το ζήτημα.”.
Όμως για αυτό εγώ έμαθα αρκετά αργότερα. Προφανώς, υπήρξε κάποια μάζωξη, όπου θα μιλήσαν, όμως ποιος είχε την πρωτοβουλία – δεν γνωρίζω. Πιστεύω ότι καμία αντικομματική ομάδα δεν υπήρξε. Αυτό που τώρα γράφουν για το Γκορμπατσώφ, αυτή η κριτική που στρέφεται εναντίον του, μεμονωμένες παρατηρήσεις, μεμονωμένα σχόλια, διαφωνία από άλλες πλευρές – σήμερα όλα αυτά είναι αρκετά ισχυρότερα.
Αναφορικά με την επιστροφή στο σταλινισμό… Λοιπόν, ας θυμηθούμε το 20ό συνέδριο.
Δ.:Λένε ότι εσείς ήσαστε ο συγγραφέας και των δύο εισηγήσεων του Χρουσιώφ στο συνέδριο – και της δημόσιας και της μυστικής.
Ντ.Σεπίλοφ: Έτσι έχουν τα πράγματα. Όταν ακόμα κάθονταν και έγραφαν τα κείμενα, προετοιμάζοντας το 20ό συνέδριο, πάω στο Χρουσιώφ και του λέω: “Πόσο, Νικήτα Σεργκέγιεβιτς, καινούργια είναι όλα αυτά, καθόμαστε όλοι εδώ, γράφουμε κείμενα…”. Αυτός: “Εσείς, γνωρίζετε, παρουσίασατε εδώ μια εισήγηση, ο Πονομαριόφ συμμετείχε, άλλοι – αλλά εμένα δεν μου αρέσει αυτό το πράγμα”.
Πριν από αυτό είχα αρρωστήσει. Είχα αιμορραγία από το έλκος, ήμουν σε αυστηρή δίαιτα. Όμως καθώς βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη η προετοιμασία για το συνέδριο, ζήτησα να συντομεύσει η αποθεραπεία – και με έβαλαν να κάνω “απεργία πείνας” 12 μέρες. Ο Μπακούλεφ συμμετείχε στο ιατρικό συμβούλιο, όπως και άλλοι επιφανείς γιατροί. 8 ημέρες πεινούσα, η ανάλυση του αίματος έδειξε ότι δεν μπορώ να προχωρήσω περαιτέρω έτσι, την αιμορραγία ωστόσο τη σταμάτησαν και έτσι επέστρεψα. Πήγα στο Χρουσιώφ, όπου μου τα είπε όλα αυτά.
Προτείνω: προχωρήστε, Νικήτα Σεργκέγιεβιτς, θα σας βοηθήσω, αν θέλετε. Σε κάθε περίπτωση, θα γράψω εγώ το τμήμα για τη διεθνή κατάσταση.
Εγώ τότε προσέλκυσα αρκετούς ανθρώπους – τον οικονομολόγο Λεόντιεφ, μεταξύ άλλων, και ετοιμάσαμε για αυτόν αυτά τα τμήματα τα οποία χαρακτηρίστηκαν: τα διεθνή και ακόμα κάτι ακόμα.
Και μετά είχαν έτσι τα πράγματα: αυτός έκανε την εισήγηση – ζήτησε ο ίδιος αυτό το δικαίωμα – ήδη ήταν πλήρως ο κύριος της κατάστασης. Εγώ επίσης είχα κάνει τη δική μου εισήγηση, όταν άρχισε η συζήτηση, καθόμουν στη δίπλα σειρά. Έρχεται ο Χρουσιώφ από πίσω: “Ντμίτρι Τροφίμοβιτς, πάμε λίγο έξω για ένα λεπτό”. Πάμε στο διάδρομο, εκεί όπου πάντοτε τσιμπούσαμε κάτι, και μου λέει: Εγώ εδώ προσπάθησα να συζητήσω με αυτούς τους βουρβόνους (εγώ κατάλαβα για ποιος μιλάει), ώστε να κάνουμε κριτική στο Στάλιν, όμως αυτοί – με τίποτα…. Γενικά, θέλω να μιλήσω για το Στάλιν.”.
Όμως χρειάζεται να πω ότι εκείνη την περίοδο, μετά το Στάλιν, εμείς ήδη στους περιπάτους μας μιλούσαμε μαζί του για όλα ανοιχτά. Και αυτός μου έλεγε τέτοια πράγματα. Ότι ο Βοζνεσένσκι, για παράδειγμα, έγραψε επιστολή στο Στάλιν: Εσείς γνωρίζετε ότι δεν είμαι σε τίποτα ένοχος, γιατί δικάζομαι – και ο Στάλιν έδωσε οδηγίες στο Χρουσιώφ, το Μπουλγκάνιν και το Μαλένκοφ να επισκεφτούν το Βοζνεσένσκι και να του μιλήσουν “κατάλληλα”. Σύντομα, όλοι κατάλαβαν ότι οι μοίρα του Βοζνεσένσκι είε αποφασιστεί, ότι ο Στάλιν δεν του συγχώρεσε τα θαρραλέα του βιβλία για την οικονομία μας. Ο Χρουσιώφ επίσης είχε εχθρικές σχέσεις με το Βοζνεσένσκι, τον ζήλευε, την ανεξαρτησία του. Ο Βοζνεσένσκι επέτρεπε ενίοτε στον εαυτό του να είναι σκληρός ακόμα και απέναντι στο Μολότοφ και άλλα μέλη του Πολιτικού Γραφείου. Έτσι, ο Χρουσιώφ αφηγήθηκε: Όταν πήγαμε στο κελί του, αυτός τινάχτηκε από την καρέκλα του: σύντροφοι, ευχαριστώ, σας ευχαριστώ που ήρθατε, τελικά. Ο Μπουλγκάνιν τον πλησιάζει και του λέει: εμείς δεν σου είμαστε σύντροφοι! Και αυτό τον χτύπησε τόσο δυνατά στο αυτί που κατέρρευσε.
Ο Ντμίτρι Σεπίλοφ
Και όταν άρχισε η περίοδος Χρουσιώφ, όταν τέτοια εμπιστευτικά πράγματα που αφηγούταν, εμείς μιλούσαμε ήδη ανοιχτά, δυνατά, γνώριζε τις διαθέσεις μου… Σίγουρα, εμείς τότε δεν γνωρίζαμε τα εννιά από τα δέκα πράγματα που αργότερα αποκαλύφθηκαν – ότι δεν υπήρχε θέμα μόνο με τον Κάμενεφ, το Ζηνόβιεφ ή το Μπουχάριν, αλλά ότι τόσος πολύς κόσμος είχε εκτελεστεί.
Και να τότε στο συνέδριο με ρωτά: “θα βοηθήσετε;”. Εγώ λέω “θα βοηθήσω”. Δηλαδή, εγώ τότε ήμουν για αυτόν…ένα αντιστάθμισμα για το παρελθόν του, για το γεγονός ότι σε όλα όσα προηγουμένως έλεγε ο Στάλιν, ο Χρουσιώφ τα υποστήριζε πιο ένθερμα από όλους. “Τότε, παμε!”, μου λέει.
Και βγήκαμε από το συνέδριο. Σύμφωνα με τα πρακτικά, μπορεί να τεκμηρθωθεί ότι εκείνη και την επόμενη ημέρα εμείς στις διαδικασίες του συνεδρίου δεν συμμετείχαμε. Εγώ έκατσα στο γραφείο μου, αυτός στο δικό του, και δεν μου έδωσε καμία οδηγία. Αυτός είπε: εμείς ήδη με εσάς μιλήσαμε, τα γνωρίζετε όλα, βοηθήστε και κάντε ό,τι χρειάζεται. Και εγώ αποφάσισα δύο ζητήματα να θέσω: τα διεθνή, όπου θεμελιωνόταν το μη ορθό του σταλινισμού – και το θέμα της άμυνας, καθώς όλο τον πόλεμο τον είχα περάσει στο μέτωπο. Σκεφτόμουν με τι τίμημα είχαμε νικήσει – για αυτά τα είκοσι εκατομμύρια νεκρών – γιατί ο Στάλιν αρχικά έκανε λόγο για εφτά εκατομμύρια. Και προσωπικά μετέφερα αυτά τα κομματάκια στο Χρουσιώφ. Είμαι πεπεισμένος ότι χρειάζεται να τα αναζητήσουμε είτε στο αρχείο του Χρουσιώφ, είτε στο αρχείο του 20ού συνεδρίου, είτε στου Σουίσκι, στο Γενικό Τμήμα [της ΚΕ]. Όταν όχι πριν από πολύ καιρό με κάλεσαν για τσάι στο Ινστιτούτο Μαρξ – Ένγκελς – Λένιν, με ρώτησαν: “υπάρχουν φήμες, Ντμίτρι Τροφίμοβιτς, ότι εσείς γράψατε τη μυστική εισήγηση”, εγώ απάντησα: “απολύτως αναληθές. Δεν είμαι ούτε ο αυτουργός, ούτε ο συναυτουργός της. Ήταν εντελώς πρωτοβουλία του Χρουσιώφ.
Όταν ο Χρουσιώφ άρχισε να διαβάζει την εισήγηση, αντιλήφθηκα μόνο λίγες παραγράφους τις οποίες είχα κάνει εγώ. Φράσεις, αποστροφές… Όμως και στο στυλ γραφείς να σταθεί κανείς, μπορεί να βρει κάτι… Ποιος του έγραψε αυτή την εισήγηση, εγώ μέχρι τώρα δεν γνωρίζω. Λένε ο Ποσπέλοφ, όμως εγώ αμφιβάλλω, γιατί δεν υπήρχε πιο φανατικός σταλινιστής, γιατί για αυτόν ο Στάλιν ήταν εικόνισμα.
Και για τα διεθνή; Ο Χρουσιώφ εκείνη την περίοδο συνέχιζε παντού να με παίρνει μαζί του, πήγα παζί του στη Γιουγκοσλαβία ως μέλος κομματικής – κυβερνητικής αντιπροσωπείας. Χρειαζόταν να αποκαταστήσουμε μαζί τους σχέσεις. Ήταν ένα καλό πράγμα, γιατί ο Στάλιν έλεγε: λίγο να κουνήσω το δάχτυλό μου και εξαφανίστηκε αυτή η Γιουγκοσλαβία. Και ο Χρουσιώφ επιθυμούσε συμφιλίωση. Σχηματίστηκε μια αντιπροσωπεία, και ήμουν κι εγώ σε αυτή. Ο ίδιος μιλούσε με τον Τίτο, και μιλούσε σωστά, ενώ εμένα ήταν όλες οι συναντήσεις μου με τον Καρντέλι, γιατί ο Καρντέλιλ θεωρούταν ιδεολόγος, ο ηγέτης του Ευρωκομμουνισμού. Προετοιμαζόμουν προσεκτικά για αυτές τις συζητήσεις, έχω ολόκληρο τόμο από αποσπάσματα, λόγους. Όταν ο Τίτο μού είπε: εσείς εκεί με τον Καρντέλι ξακαθαρίστε όλα τα ζητήματα, και εμείς εδώ θα ασχοληθούμε με άλλα θέματα.
Ο Τίτο ήταν ασυμβίβαστος στο ότι χρειάζεται να καθιερωθούν σχέσεις πλήρους ισότητας και μη ανάμειξης του ΚΚΣΕ στα ζητήματά τους, να τελειώσουμε με οτν σταλινισμό, όπου όλα ήταν προδιαγεγραμμένα και διατάζονταν. Ο Τίτο μόνο προχώρησε σε αυτό. Ο Χρουσιώφ, όταν άρχισαν συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο, μου είπε: “με τίποτα δεν θέλει να αποδεχτεί την καθοδήγησή μας, τον καθοδηγητικό μας ρόλο στον κομμουνιστικό κόσμο…”. Εγώ τού είπα: “Νικήτα Σεργκέγιεβιτς, δεν χρειάζεται να διεκδικήσουμε ηγεσία.”. Έτσι εμείς με τον Καρντέλι γράψαμε αυτή τη διακήρυξη, την οποία και τώρα ενίοτε τη θυμούνται, για την ομαλοποίηση των σχέσεων.
Έπειτα, ο Χρουσιώφ προσκάλεσε τον Τίτο, αυτός έφτασε στη Μόσχα, και λίγες μέρες πριν από αυτό – οι σχέσεις μου με το Χρουσιώφ ακόμα δεν είχαν χαλάσει – ο Χρουσιώφ μού είπε: “Έρχεται ο Χρουσιώφ, όμως έχουμε το Μολότοφ Υπουργό Εξωτερικών, πώς θα τον δεχτούμε; Ο Μολότοφ εργαζόταν μαζί με το Στάλιν, ο οποίος έλεγε ότι μόνο να κουνήσει το μικρό του δαχτυλάκι, και δεν θα υπάρχει Γιουγκοσλαβία. Ο Μολότοφ τα υποστήριζε όλα αυτά, ακολουθούσε αυτή τη γραμμή. Εγώ προτείνω – να απαλλάξουμε το Μολότοφ από αυτή τη θέση και να ανατεθεί αυτή στο Σεπίλοφ.
Έτσι μού δόθηκε αυτό το χαρτοφυλάκιο. Όμως, όπως και με τον Τίτο, ο Χρουσιώφ είχε ίδια σχέση και με το Μαο Τσε Τουνγκ. Η ίδια εξέλιξη: αρχικά συμφιλίωση, μία καλή κίνηση, και μετά ξανά: Ο Τίτο οπορτουνιστής, ρεφορμιστής κοκ. Πώς να εργαστεί κανείς μαζί του έτσι;
Επομένως, επιστρέφοντας στο ζήτημα περί αντικομματικής ομάδας και επιστροφής στο σταλινισμό, αυτή ήταν η πραγματική εικόνα.
Όμως μετά την Ολομέλεια… Όλα είχαν ήδη τσουβαλιαστεί.
Ο Χρουσιώφ, φυσικά, γνώριζε ότι εγώ, όντας 37 χρονών, καμία σχέση δεν είχα με καμία δίωξη, αυτό ήταν το κύριο πολιτικό μου κεφάλαιο – να γιατί και εμφανίστηκε αυτή η διατύπωση: η αντικομματική ομάδα αποτελούμενη από το Μολότοφ και άλλους, και του συμπλεύσαντα μαζί τους Σεπίλοφ.
Ο Ντμίτρι Σεπίλοφ με τον Κόκκινο Στρατό στη Βιέννη το 1945
Έτσι εγώ έγινα “συμπλεύσας”, δηλαδή “χωρίς αρχές”, αυτό το χαρακτηρισμό έγραψε και διέδωσε ο Χρουσιώφ. Και οι άνθρωποί του, οι Σατιούκοφ, οι Ιλίτσεβις, οι Φεντοσέγιεφ μετά με κατηγόρησαν ότι εγώ υπολόγιζα την κατανομή των ψήφων, ώστε να βρίσκομαι με την πλειοψηφία, αλλά υπολόγισα λάθος.
Δ.: Δηλαδή, πώς είχαν τα πράγματα;
Ντ.Τ. Σεπίλοφ: Κάποιος τηλεφώνησε και είπε ότι σήμερα στις 4 θα έχει συνεδρίαση…Λοιπόν, ναι, είχε συγκληθεί συνεδρίαση Πολιτικού Γραφείου.
Δ.: Δηλαδή, και το θέμα και η ίδια η συνεδρίαση ήταν για σας κάτι το εντελώς απρόσμενο;
Ντ.Τ. Σεπίλοφ: Όχι ακριβώς. Εδώ και καρό είχε ωριμάσει το ζήτημα ότι χρειαζόταν να συγκεντρωθούμε και να συζητήσουμε το θέμα του Χρουσιώφ. Ποιος κανόνισε το χρόνο, τον τόπο κοκ., δεν γνωρίζω: όταν εγώ έφτασα, όλοι ήταν ήδη εκεί, μόνο ο Ζούκοφ δεν είχε ακόμα έρθει. Με το Ζούκοφ εμείς συνήθως καθόμασταν δίπλα, και είχαμε μαζί αρκετά στενές σχέσεις, αυτός ήταν σφοδρά αντίθετος με το Χρουσιώφ. Για αυτό, όταν το “Αγκανιόκ” (σ.parapoda: κοινωνικο-πολιτικό και λογοτεχνικό καθημερινό ρωσικό και ακολούθως σοβιετικό περιοδικό που βγαίνει από το 1899) βγάζει πορτρέτα του Χρουσιώφ με το Ζούκοφ, είναι προπαγάνδα. Ο Χρουσιώφ ήδη τότε συκοφαντούσε το στρατό, λέγοντας; αν στρατηγός γινόταν ένας χοιροτρόφος, τότε, η αξία του δεν θα ήταν φουσκωμένη, έλεγε, ο στρατός σε τι χρειάζεται… Ο Ζούκοφ ήταν αγανακτισμένος με το ότι ο Χρουσιώφ τίποτα δεν καταλάβαινε.
Και να εγώ φτάνω και βλέπω ότι μόνο ο Ζούκοφ δεν ήταν (μετά από λίγα λεπτά εμφανίστηκε).
Ο Χρουσιώφ άρχισε: “Προτείνω…”
Μαλένκοφ: “Περίμενε, Νικήτα Σεργκέγιεβιτς. Σύντροφοι, προτείνω, πριν προσεγγίσουμε τα τρέχοντα ζητήματα, να συζητήσουμε το ζήτημα της παραβίασης της συλλογικής ηγεσίας από το σύντροφο Χρουσιώφ. Πραγματικά είναι αδύνατο να προχωρήσουμε άλλο έτσι. Και καθώς έτσι έχουν τα πράγματα εγώ προτείνω: δεν είναι ορθό ο Χρουσιώφ να ηγηθεί της συνεδρίασης, εγώ στη θέση του δεν θα προήδρευα.
Ο Χρουσιώφ σηκώνεται και απλώνει τα χέρια του: Παρακαλώ, παρακαλώ! Ήδη, βέβαια, γνώριζε τα πάντα, ο Σερόφ του είχε μιλήσει.
Μαλένκοφ: Προτείνω να προεδρεύσει ο Μπουλγκάνιν.
Ο Μπουλγκάνιν κάθεται στη θέση του προεδρεύοντος: σύντροφοι, αυτό που έχουμε εδώ, όλα τα γεγονότα τα γνωρίζετε. Είναι αφόρητη η κατάσταση. Οδεύουμε προς την καταστροφή. Όλα αποφασίζονται από ένα πρόσωπο. Έχουμε επιστρέψει στις παλιές εποχές.
Αρχίσαμε να τοποθετούμαστε κατά σειρά. Εγώ τοποθετήθηκα πραγματικά αυστηρά. Άρχισα έτσι: ο σοβιετικός λαός και το κόμμα μας πλήρωσαν με πολύ αίμα την προσωπολατρία. Και να που πέρασε ο καιρός και εμείς εκ νέου αντιμετωπίζουμε το γεγονός μιας νέας, διαμορφούμενης λατρείας. Ο Χρουσιώφ φόρεσε τις μπότες του Στάλιν, άρχισε σιγά – σιγά να περπατάει με αυτές, να τις κάνει δικές του κοκ.
Αυτός είναι γνώστης όλων των ζητημάτων, εισιγητής στις ολομέλειες και σε άλλες συνεδριάσεις για όλα τα ζητήματα, είτε είναι βιομηχανία, είτε γεωργία, διεθνή ζητήματα, ιδεολογία – όλα τα αποφασίζει αυτός. Και μάλιστα, χωρίς να τα κατέχει. Εσφαλμένα.
Εδώ ο Χρουσώφ μού ρίχνει μια απάντηση: “Πόσα χρόνια σπουδάζατε;”. Απαντώ: “Κόστισα πολύ στο λαό. Τελείωσα το δεκάχρονο, μετά, τέσσερα χρόνια πανεπιστήμιο, ινστιτούτο αγροτικής ακαδημίας…
Εγώ ακόμα είπα ότι πλήρως ασπάζομαι τη γραμμή του κόμματος, δεν έχω καμία διαφωνία με αυτή, όμως μια σειρά από γεγονότα, ζητήματα, διεθνή ή εσωτερικά που έχουμε – για αυτά μίλησα με το Νικήτα Σεργκέγιεβιτς, προσπάθησα να τον πείσω, όμως τίποτα τέτοιο δεν συνέβη, τίποτα δεν κατανοεί, και τα πράγματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο.
Και άρχισα να περνώ από το ένα ζήτημα στο άλλο. Ίσως υπερβολικά με το δικό μου τόνο.
Έθιξα ένα ακόμα θέμα. Αρκετά μεγάλο ρόλο σε αυτό έπαιξε ο Σέροφ: αυτός ο ύπουλος, φαύλος τύπος, ένας από τους αντικαταστάτες του Μπέρια στο παρελθόν – ηγήθηκε αργότερα της ΚαΓκεΜπε. Και έγινε ευνοούμενος του Χρουσιώφ. Βρισκόμασταν στην Κίνα – αυτός μαζί μας. Στην Κίνα κάθεται κάπου σε μια γωνίτσα, και να ο Χρουσιώφ τού λέει: Ιβάν Αλεξάντροβιτς, τι είναι αυτό – σούπα ζεστή; Τι, απαγορεύεται το ζεστό μπορς, μήπως; Και ο Σερόφ σηκώνεται να κανονίσει το ζήτημα…Να ποιος είναι διάδοχος του Τζερτζίνσκι!
Έκανε όλα τα ύπουλα πράγματα, και στην ολομέλεια ο Μπουλγκάνιν είπε: εμένα στο σπίτι μέσα σε μια νύχτα μού το έσκαψαν, όταν έλειπα, ο Σέροφ έβαλε παντού τα καλώδιά του. Το Μπουλγκάνιν τον υποστήριξαν και άλλοι: “Και εμένα με ακούν, και εμένα!”.
Και εγώ μίλησα για αυτό. Ανέφερα τη Φούρτσεβα. Γεγονός είναι ότι η Φούρτσεβα, πριν από αυτό είχε έρθει σε εμένα: τι πρέπει να κάνουμε, όλα καταρρέουν, τα πάντα πεθαίνουν. Και όταν έφτασε, ψιθύρισε: πάμε! Κρυφακούν, κλείστε με κάτι το τηλέφωνο. Και την παραμονή της συνεδρίασης, δύο μέρες πριν, έρχεται χλωμή και ταραγμένη η Φούρτσεβα και, προφανώς γνωρίζοντας ότι ο Χρουσιώφ ήδη πληροφορηθεί τα πάντα, λέει: “Ήρθα να σας προειδοποιήσω πως αν συζητηθεί αυτό το ζήτημα και εσείς επιτρέψετε στον εαυτό σας να πείτε για ό,τι εμείς μαζί μιλήσαμε, εμείς θα σας εξαλείψουμε στη σκόνη κανενός στρατοπέδου (σ.parapoda: έκφραση που στη Ρωσία λένε ότι συνήθιζε να τη λέει ο Μπέρια). Ποιοι είμαστε εμείς; Εγώ είμαι γραμματέας της επιτροπής πόλης της Μόσχας του κόμματος, την ελέγχω, θα σας εξαλείψουμε. Εγώ λέω: σ. Φούρτσεβα, τι λέτε; Εσείς η ίδια ήρθατε σε εμένα και παραπονεθήκατε για την κατάσταση. “Καθόλου δεν ήρθα σε εσάς!”.
Να πως, λέω εγώ ήδη στην τοποθέτησή μου στο Πολιτικό Γραφείο, τι άγρια κατάσταση έχει δημιουργηθεί: δύο γραμματείς ΚΕ, η Φούρτσεβα και εγώ, που ποτέ δεν ήμασταν σε κάποια αντιπολίτευση, ποτέ δεν κάναμε κάτι προβοκατόρικο – και εμείς οι δύο δεν μπορούμε να μιλήσουμε. Εδώ πετάγεται η Φούρτσεβα και κραυγάζει: “Προβοκάτσια!”. Να, λέω, μέχρι πού έχει φτάσει το θέμα μας με τη συλλογική ηγεσία στο κόμμα.
Πρέπει να πω ότι, όταν προχώρησε η συζήτηση, ούτε ένας από τους ομιλούντες, συμπεριλαμβανομένων όσων ενέταξαν στην αντικομματική ομάδα, δεν πρότεινε την παραμικρή δίωξη ενάντια στο Χρουσιώφ, όλοι είπαν ότι η κατάσταση είναι αφόρητη, ότι χρειάζεται να απαλλαγεί ο Χρουσιώφ από τη θέση του Πρώτου Γραμματέα και να διοριστεί Υπουργός Αγροτικής Οικονομίας, αφήνοντας το Πολιτικό Γραφείο. Και μετά, ως φαίνεται, ενώ εμείς στη συνεδρίαση τοποθετούμασταν υπέρ της απομάκρυνσης του Χρουσιώφ, όρισαν για τη Δευτέρα να συγκληθεί Ολομέλεια (και η συνεδρίασή μας ήταν Πέμπτη ή Παρασκευή)…Έτσι, παράλληλα, οι άνθρωποι του Σερόφ καλούσαν μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και τα εκφόβιζαν ότι τώρα θα αρχίσουν συλλήψεις και διώξεις…
Η βάση για τέτοιους εκφοβισμούς ήταν ιστορικοί, γιατί ο Μολότοφ και οι άλλοι ήταν συνεργοί του Στάλιν, φυσικά…
Άλλο ένα σημαντικό επεισόδιο. Όταν ξέσπασε αυτή η συζήτηση, ο Ζούκοφ μίλησε επίσης επικριτικά. Και μετά ο Ζούκοφ με χτυπά με τον αγκώνα του και δείχνει το σημείωμά του στο Μπουλγκάνιν. Αυτολεξεί έγραφε: Νικολάι Αλεξάντροβιτς, προτείνω να τελειώσουμε τη συζήτηση για αυτό το ζήτημα. Να δώσουμε στο Χρουσιώφ, για παραβίαση της αρχής της συλλογικότητας στην ηγεσία, αυστηρή επίπληξη και να αφήσουμε τα πράγματα ως έχουμε, και βλέπουμε μετά.
Δ.: Γιατί αυτό το θεωρείτε σημαντικό;
Ντ. Τ. Σεπίλοφ: Γιατί μετά έλεγαν ότι ο Ζούκοφ έσωσε το Χρουσιώφ, ότι ήταν με το Χρουσιώφ, όμως αυτό δεν ισχύει.
Όταν το θέμα έκλεισε και εγώ απομακρύνθηκα από την ΚΕ και από παντού, μια φορά βλέπω το Ζούκοφ. Λέω: Γκεόργκι Κονσταντίνοβιτς, θα είστε εσείς ο επόμενος. Το θέμα είναι (αυτό μου το είπε ο Μικογιάν), ότι ο Μπουλγκάνιν – ήταν και παρέμεινε υπαλληλάκος – αυτό το σημείωμα του Ζούκοφ το έδειξε στο Χρουσιώφ, και αυτό δεν μπορούσε να του το συγχωρήσει.
Αυτό που είναι σημαντικό – είναι η πλήρης έλλειψη προετοιμασίας για όλο αυτό το ζήτημα. Θα τους ήταν ασυγχώρητο, αν ξεκίναγαν κάτι. Κανένας δεν είπε, ποιος να μπει στη θέση του Χρουσιώφ. Κανένας δεν μίλησε για αυτό το θέμα. Φήμες μετά υπήρξαν ότι πρότειναν να ορίσουν το Μολότοφ, ίσως, μιλήσαν κάπου για αυτό, όμως δεν υπήρξε καμία πρόταση… Φαίνεται, όλα ήταν τόσο χωρίς προετοιμασία, δεν υπήρξε κάν τέτοιο ζήτημα. Ήταν απλώς…ξέρετε, ένα είδος έκρηξης. Αν υπήρχε αντικομματική ομάδα, εγώ δεν μπορώ να πω όχι. Εγώ απλώς δεν γνωρίζω. Όμως ο Χρουσιώφ το γνώριζε. Δεν μπορεί νε φτάσει κανείς σε τέτοιο βαθμό έλλειψης ευσυνειδησίας – γνώριζε τι σχέσει είχα με το Μολότοφ και τους άλλους, το ρόλο μου στην προετοιμασία του 20ού συνεδρίου, συμπεριλαμβανομένης της εισήγησής του.
Δ.: Εσείς, μιλώντας ενάντια στο Χρουσιώφ, παραδεχτήκατε ότι η απομάκρυνσή του μπορούσε να σημαίνει επιστροφή στο σταλινισμό;
Ντ. Τ. Σεπίλοφ: Ποτέ. Εγώ επίσης δεν σκέφτηκα τότε – και αυτό είναι ασυγχώρητο, για αυτό μου χρειάζεται ξύλο – δεν σκέφτηκα: και ποιος θα μπει στη θέση του Νικήτα; Αυτό ήταν είτε αφέλεια, είτε ηλιθιότητα. Τίθεται το ερώτημα: να καταλαβαίνουμε τις σοβαρές παραβιάσεις της συλλογικότητας στην καθοδήγηση και όλα αυτά τα γελοία πράγματα που μας οδηγούν στην καταστροφή – και να μη σκεφτούμε ποιος να μπει στη θέση του Νικήτα; Εγώ δεν άκουσα από κανέναν – ίσως μεταξύ τους να μιλήσαν, καθώς ο Μπουλγκάνιν φαινόταν ότι συγκέντρωνε σπίτι του το Υπουργικό Συμβούλιο. Αυτό, γενικά. Δεν χρειαζόταν να έχουμε πλέον Γενικό Γραμματέα. Θα μπορούσε να είχαμε ηγέτη το Μολότοφ, όμως δεν άκουσα τίποτα για αυτό.
Και όσον αφορά το ότι αυτό θα σήμαινε επιστροφή στο σταλινισμό… Εδώ ο Χρουσιώφ προσπάθησε ώστε αυτό να μη συνέβαινε, μόλις τότε είχε αρχίσει τις αποκαταστάσεις, βγάζοντας υποθέσεις από τα αρχεία, άνθρωποι άρχισαν να επιστρέφουν ζωντανοί, όλοι μιλούσαν – γενικά, όλοι εκείνη την περίοδο καταλάβαιναν ότι το παρελθόν δεν μπορούσε να επιστρέψει.
Όμως – μετά την ολομέλεια άρχισε η περίοδος των διώξεων. Κάποια στιγμή τα πράγματα είχαν έτσι, ώστε δεν υπήρχε διαφορά με ό,τι έκανε ο Στάλιν και… με τη διαφορά ότι αυτός σκότωνε, εκτελούσε και βασάνιζε, ενώ ο Χρουσιώφ έδιωχνε από θέσεις και συκοφαντούσε. Για παράδειγμα, έτσι έδιωξε το Μπαϊμπάκοφ. Τον αποκάλεσε δημοσίως στην αίθουσα με τις κολώνες, στον Οίκο των Σοβιέτ, “δραστήριο Σεπιλοφικό”. Όπως και στο Συμβούλιο Οικονομίας.
Δ.: Γιατί ο Χρουσιώφ στράφηκε εναντίον σας περισσότερο, και όχι στους υπόλοιπους που τοποθετήθηκαν στο Πολιτικό Γραφείο και την Ολομέλεια;
Ντ.Τ. Σεπίλοφ: Ο Μολότοφ, ο Καγκάνοβιτς και ο Βοροσίλοφ – όλοι ήταν παρ’ όλα αυτά γερόλυκοι, εργάζονταν για καιρό με το Στάλιν, είχαν ήδη καλυφθεί με την κρούστα της γραφειοκρατίας. Εγώ ήμουν ένας άνθρωπος άπειρος – είχα έρθει από το μέτωπο, συνήθιζα να αποφασίζω τα πάντα ανεξάρτητα, και τώρα δύο ή τρεις φορές τα συναισθήματά μου είχαν παίξει τον άσχημο ρόλο τους. Μέσα μου σκεφτόμουν για το Χρουσιώφ: είναι ο Γρηγοράκης Ρασπούτιν. Και αυτή η σκέψη μου δεν με άφηνε να ηρεμήσω: εμφανίστηκε ο σοβιετικός Γρηγοράκης Ρασπούτιν. Και να αυτή η συναισθηματική πλευρά, η αιτία για την οποία ο Χρουσιώφ είπε: εσείς μου προκαλέσατε τη μεγαλύτερη ζημιά. Το Μολότοφ, το Βοροσίλοφ και τους άλλους εγώ τους εκτόπιζα, τους επέκρινα, ενώ εσάς σας προωθούσαμε, σας προαγάγαμε, και αν εσείς τοποθετήστε εναντίον μου, τότε, ως φαίνεται, αυτό γίνεται για λόγους αρχών…Και εγώ του είπα: Φυσικά, όχι για λόγους έλλειψης αρχών…
Διώχτηκα από 16 ή 18 θέσεις. Ας μετρήσουμε: στέρηση του βαθμού του υποψήφιου μέλους του Πολιτικού Γραφείου, αποκλεισμός από την Κεντρική Επιτροπή, εκδίωξη από τη δουλειά, στάλσιμο στην Κιργιζία, μετά ο Χρουσιώφ έδωσε διαταγή – εγώ ήδη εργαζόμουν στην Κιργιζία, οι Κιργίζιοι μου φέρθηκαν άψογα – και ο Ραζάκοφ, Πρώτος Γραμματέας, σε αχτίφ, τοποθετήθηκε και είπε: “Ήμουν στη Μόσχα, και η Μόσχα μας επεσήμανε, ότι η Κομματική Οργάνωση της Κιργιζίας φέρεται δουλοπρεπώς απέναντι στο Σεπίλοφ (φανταστείτε: ολόκληρη κομματική οργάνωση Δημοκρατίας!), εδώ ξεχνούν ότι ο Σεπίλοφ βρίσκεται στην Κιργιζία ως πολιτικός εξόριστος”.
Ο Ντμίτρι Σεπίλοφ στα τελευταία χρόνια της ζωής του (πηγή)
Δ.: Εσείς εκεί ως τι εργαστήκατε;
Ντ. Τ. Σεπίλοφ: Διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομίας της Ακαδημίας Επιστημών. Τότε ακόμα ήμουν μέλος του κόμματος, ήμουν καθηγητής, ήμουν στρατηγός. Ο Χρουσιώφ συνέχιζε να με παρακολουθεί και με μικρά πράγματα να με εκδικείται. Έρχεται το συνέδριο του ενωσιακού Κόμματος – κάλεσαν όλους τους διευθυντές, κάλεσαν κι εμένα. Φτάνει ο ινστρούχτορας της Κεντρικής Επιτροπής από τη Μόσχα, με φωνάζει και λέει: Συγγνώμη, υπήρξε λάθος, τυχαία, εντελώς τεχνικό λάθος, και δεν έπρεπε να προσκληθείτε στο συνέδριο. Και μου πήραν το προσκλητήριο… Μετά από αυτό – η εγχείριση, ήδη μου επέτρεψαν να παραμείνω στη Μόσχα, εργάζομαι στο αρχείο του Υπουργικού Συμβουλίου. Προσπαθούσα σε τίποτα να μη διαφέρω από τους άλλους. Ήρθε εγκαιρα αυτό, σκληρά εργαζόμουν, προετοίμαζα στη δουλειά 68 τόμους. Τη βιογραφία του Λένιν, την ιστορία της ΕΣΣΔ, το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο κοκ. Είναι επί 22 χρόνια που καθόμουν στο αρχείο: εκεί πουθενά το επίθετό μου δεν υπάρχει, είναι εκδόσεις με ντοκουμέντα.
Έτσι λοιπόν, πέντε χρόνια πέρασαν μετά την Ολομέλεια του 1957, εγώ εργάζομαι άψογα, είμαι εξωτερικός παρατηρητής στις συνεδριάσεις και να, στο 22ο συνέδριο, ξανά ο Χρουσιώφ – ως φαίνεται, τίποτα δεν γινόταν, τα πράγματα δεν προχωρούσαν – ξανά εγείρει ζήτημα για αντικομματική ομαδοποίηση. Καλεί ο Ίλιτσεφ το γραμματέα της Κομματικής Οργάνωσης, Αμπράμοφ: “Σήμερα έχετε συνεδρίαση; Διαγράψτε το Σεπίλοφ από το κόμμα.” Αυτός: “Για αυτό, δεν έχουμε από το Ντ. Τ. κανένα λόγο, εκτός από το ότι είναι τώρα άρρωστος”… “Εκτελέστε τις εντολές της ΚΕ”. Και για αυτό δεν μου είπαν καν ότι θα υπάρχει κομματική συνεδρίαση, έμαθα νύχτα – ήρθε μια από τις συναδέλφισσες και είπε: “διαγραφτήκατε από το κόμμα.”.
Μετά από κάποιο καιρό, ο ίδιος Ίλιτσεφ, τηλεφωνεί στο Σκριάμπιν, επιστήμονα, γραμματέα της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, και στο Νεσμεγιάνοφ, τον πρόεδρο: “Έχετε γενική συνέλευση τώρα; Στερείστε από το Σεπίλοφ τον τίτλο του αντεπιστέλλοντος μέλους” (Αυτά όλα μου τα είπε ο Νεσμεγιάνοφ). Και ξανά δεν είχα καν πληροφορηθεί για αυτό.
Και, όπως μπορούσαμε να αναμένουμε, και στις δύο περιπτώσεις αυτό συνέβη ομόφωνα.
Μετά, αρκετοί πρόεδροι – ο ίδιος ο Νεσμεγιάνοφ, ο Αλεξάντροφ – έκαναν τα πάντα ώστε να αλλάξει η κατάσταση.
Την παραμονή του τελευταίου ταξιδιού του στην Πιτσούντα (σ.parapoda: όπου βρισκόταν το εξοχικό του Χρουσιώφ στην Αμπχαζία της Γεωργίας), ο Χρουσιώφ προήδρευσε συνεδρίασης του Πολιτικού Γραφείου, μη γνωρίζοντας ότι είναι το τελευταίο του ταξίδι, και συνόψιζε τα αποτελέσματα των δράσεών του. Συγκεκριμένα, στην αγροτική οικονομία ακόμα δεν έχουμε βρει τη λύση, όμως δεν έχουμε συλλήψεις. Η αντικομματική ομάδα ηττήθηκε, όμως δεν τη συντρίψαμε καθόλου όχι επειδή αυτοί ήταν εναντίον μου – αλλά επειδή ήταν 37 χρονών, επειδή υπήρχαν οι διώξεις, για αυτό. Φυσικά, το Σεπίλοφ (αυτό κυριολεκτικά – μου το είπε ο Γιάκοβ Μάλικ, επικεφαλής του Γενικού Τμήματος της ΚΕ, ο οποίος βρισκόταν στη συνεδρίαση) κακώς τον εμπλέξαμε σε αυτή την υπόθεση. Ο Σεπίλοφ δεν είχε καμία σχέσει με διώξεις. Για αυτό εγώ θέλω να αποφασίσουμε να τον ακούσουμε και να το διορίσουμε κοσμήτορα της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών.
Χαλάρωσε και συνειδητοποίησε ότι αν εγώ προετοίμαζα τις αποφάσεις του 20ού συνεδρίου, τότε… Έτσι κι αλλιώς, είχα διαγραφεί από το κόμμα στις 21 Φλεβάρη 1962, και αποκαταστάσθηκα στις 18 Φλεβάρη 1976 από την ΚΕΕ που βρισκόταν υπό την ΚΕ του ΚΚΣΕ. Και μόλις στις 22 Μάρτη 1991 αποκαταστάθηκα και στην Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ.
Μεταφράστηκε από τα ρώσικα. Πηγή: Ντμίτρι Σεπίλοφ, Ο μη συμπλεύσας, Μόσχα, 2001, εκδ. Βάγκριους.
Το ζήτημα δεν ήταν το άνοιγμα του δρόμου, για το οποίο δεν διαφωνούμε. Είναι οι αστυνομικοί, οι οποίοι ασυνείδητα εργάζονται για τις εταιρίες, αφού, τελικά, οι δρόμοι θα είναι μία δίοδος για να βασανίζουν τους χωρικούς. Ως εκδίκηση για τις επιθέσεις του Λαϊκού Απελευθερωτικού Αντάρτικου Στρατού, η αστυνομία έχει θέσει υπό κράτηση και βασανίζει άπειρους αθώους χωρικούς. Έχουν επίσης σκοτώσει κάποιους για ασήμαντους λόγους. Μόλις την επόμενη ημέρα από τις επιθέσεις, έδειραν τους συμμετέχοντες σε γαμήλιο γλέντι και τους έθεσαν υπό κράτηση στο αστυνομικό τμήμα της Τσινταγκούφα. Ο Ναρέντρα Μόντι (σ.parapoda: πρωθυπουργός της κεντρικής κυβέρνησης της Ινδίας) και ο Ραμάν Σινγκχ (σ.parapoda: πρωθυπουργός της πολιτείας του Τσατίσγκαρχ) μιλάνε για “vikaa”(σ.parapoda: ανάπτυξη) και υπόσχονται δημιουργία θέσεων εργασίας, όμως ο λαός εδώ χρειάζεται στοιχειώδη πράγματα πρώτα, όπως τροφή και νερό. Ήρθατε από το Δελχί και μπορείτε να δείτε ο ίδιος τη διαφορά ανάμεσα σε Raiguda (σ.parapoda: χωριό της πολιτείας Ορίσα) και Raipur (σ.parapoda: πρωτεύουσα της πολιτείας Τσατίσγκαρχ). Οι άνθρωποι εδώ δεν έχουν καν γη. Ακόμα να φέρουν ηλεκτρισμό εδώ, κάτι για το οποίο ποτέ δεν ήμαστε αντίθετοι.
(φωτό)
(φωτό)
