Παρατίθεται ακολούθως η τοποθέτηση της διάσημης συγγραφέως Αρουντάτι Ρόι στο Έλγκαρ Παρισάντ στις 30 Γενάρη, μια πολιτική και πολιτιστική εκδήλωση από πλήθος οργανώσεων ενάντια στην καταπίεση των καστών, των γυναικών, των εργαζόμενων τάξεων, που συγκεντρώνει τα πυρά του καθεστώτος Μόντι. Ήδη ασκήθηκε δίωξη στον επίσης ομιλητή Σαρτζίλ Ουσμάνι. Παρά τις αντιρρήσεις που μπορεί κανείς να έχει όσον αφορά την εκτίμησή της για τη σχέση κάστας-καπιταλισμού ή τα γεγονότα στην ινδοκινεζική διαμάχη για το Λαντάχ του Κασμίρ, η Ρόι παρουσιάζει παραστατικά την δύσκολη κατάσταση στην οποία ο ινδικός λαός αγωνίζεται, δίνοντας έμφαση στην ισλαμοφοβία, την προσφυγή στον ανορθολογισμό και τη σχέση πολιτικής και οικονομικης εξουσίας στην Ινδία.
***
Αρουντάτι Ρόι: Η μάχη μας για την αγάπη
Ευχαριστώ τους διοργανωτές του Έλγκαρ Παρισάντ 2021 για την πρόκληση να μιλήσω σε αυτό το φόρουμ που συμπίπτει με την ημέρα που θα είχε τα 32α γενέθλιά του ο Ροχίτ Βεμούλα (σ.parapoda: διδακτορικός φοιτητής καταγόμενος από καταπιεζόμενες κάστες, ο οποίος, ως μέλος της φοιτητικής παράταξης που πρόσκειται στην ιδεολογία του αγωνιστή κατά των διακρίσεων βάσει κάστας Μπ.Ρ.Αμπεντκάρ, στοχοποιήθηκε από την φοιτητική παράταξη του κόμματος του πρωθυπουργού Μόντι και διαγράφτηκε από τη σχολή, με αποτέλεσμα να αυτοκτονήσει) και με την επέτειο της μάχης του Μπίμα Κορέγκαον του 1818. Όχι πολύ μακριά από εδώ, τα στρατεύματα των Μάχαρ (σ.parapoda: καταπιεζόμενη κάστα, «ανέγγιχτοι») που πολεμούσαν στις τάξεις του Βρετανικού Στρατού νίκησαν τα στρατεύματα του Πέσουα (σ.parapoda: αντίστοιχου του πρωθυπουργού – της ινδικής κοινοπολιτείας των Μαράθα, οι οποίοι είναι ανώτερης κάστας), επί του οποίου οι Μάχαρ και άλλες κάστες Νταλίτ διώκονταν ανηλεώς και τελετουργικά ταπεινώνονταν με απερίγραπτους τρόπους.
Από αυτό το βήμα, επιτρέψτε μου να συνταχθώ με τους άλλους ομιλητές και να εκφράσω την αλληλεγγύη μου με τις διαμαρτυρίες των αγροτών που απαιτούν την άμεση απόσυρση των τριών νόμων για τη γεωργία που έχουν μπει με το ζόρι στη ζωή εκατομμυρίων αγροτών και εργατών γης και τους έχουν βγάλει στους δρόμους. Είμαστε εδώ για να εκφράσουμε την λύπη μας και το θυμό μας για τους πολλούς νεκρούς κατά τη διάρκεια αυτών των διαμαρτυριών. Η κατάσταση στα περίχωρα του Δελχί, όπου οι αγρότες επί δύο μήνες ειρηνικά έχουν κατασκηνώσει, καθίσταται τεταμένη και επικίνδυνη. Όλα τα πιθανά κόλπα και προβοκάτσιες χρησιμοποιούνται για να διασπαστεί και να συκοφαντηθεί το κίνημα. Τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, πρέπει να σταθούμε στο πλευρό των αγροτών.
Είμαστε επίσης εδώ για να απαιτήσουμε την απελευθέρωση των δεκάδων πολιτικών κρατουμένων – συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν γίνει γνωστοί ως οι «16» της υπόθεσης Μπίμα Κορέγκαον – που βρίσκονται φυλακισμένοι με βάση γελοίες κατηγορίες υπό τους δρακόντειους αντιτρομοκρατικούς νόμους (σ.parapoda:βλ.εδώ). Πολλοί από αυτούς δεν είναι μόνο σύντροφοι, αλλά προσωπικοί μου φίλοι, με τους οποίους έχω γελάσει, περπατήσει και μοιραστεί το ψωμί. Κανένας, πιθανώς ούτε αυτοί που τους αιχμαλώτισαν, δεν πιστεύει ότι αυτοί έχουν διαπράξει τα «συνήθη» εγκλήματα για τα οποία κατηγορούνται – το σχεδιασμό της δολοφονίας του πρωθυπουργού ή δολοφονιών γενικά.
Όλοι γνωρίζουν ότι αυτοί βρίσκονται στη φυλακή για την ξεκάθαρη τοποθέτησή τους και το ηθικό θάρρος τους – στοιχεία που εκτιμώνται από αυτό το καθεστώς ως μια σοβαρή απειλή. Για να κατασκευαστούν τα ανύπαρκτα πειστήρια, τα κατηγορητήρια εναντίον κάποιων από αυτούς ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες σελίδες. Θα χρειαστεί αρκετά χρόνια κάποιος δικαστής απλώς και μόνο να τις διαβάσει, πολλώ δε μάλλον να αποφανθεί βάσει αυτών.
Μια επικίνδυνη πρόταση
Είναι δύσκολο να υπερασπιστείς τον εαυτό σου απέναντι σε χαλκευμένες κατηγορίες καθώς είναι σαν να προσπαθείς να ξυπνήσεις κάποιον που παριστάνει ότι κοιμάται. Στην Ινδία, έχουμε μάθει ότι το να βασίζεται κανείς στην νομική οδό για να υπερασπιστεί τον εαυτό του είναι μια επικίνδυνη πρόταση. Γιατί, πού και πότε, άραγε, τα δικαστήρια ανέκοψαν το κύμα του φασισμού; Στη χώρα μας, οι νόμοι επιλεκτικά εφαρμόζονται, ανάλογα την τάξη, την κάστα, την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο και τις πολιτικές πεποιθήσεις. Επομένως, την ώρα που ποιητές και ιερείς, φοιτητές, ακτιβιστές, δάσκαλοι και νομικοί βρίσκονται στη φυλακή, μαζικοί και κατά συρροή δολοφόνοι, άνθρωποι που οχληδόν λιντσάρουν ανθρώπους μέρα-μεσημέρι, κακόφημοι δικαστές και παρουσιαστές στην τηλεόραση που χύνουν δηλητήριο, ανταμείβονται ποικιλοτρόπως και μπορούν να προσβλέπουν στην κατάληψη ανώτερων αξιωμάτων. Ακόμα και του ανώτατου.
Οποιοσδήποτε έχει τη μέση νοημοσύνη δεν μπορεί παρά να αντιληφθεί το πανομοιότυπο σχέδιο με το οποίο η συγκέντρωση για το Μπίμα Κορέγκαον το 2018, οι διαμαρτυρίες για το Νόμο τροποποίησης της απόδοσης της Ιθαγένειας το 2020 και, τώρα, οι διαμαρτυρίες των αγροτών έχει επιδιωχθεί να συκοφαντηθούν και να υπονομευτούν από προβοκάτορες σε εντεταλμένη υπηρεσία. Η ασυλία της οποίας χαίρουν οι τελευταίοι μιλά εύγλωττα για την υποστήριξη της οποίας χαίρουν από το σημερινό καθεστώς. Θα μπορούσα να σας δείξω πώς αυτό το σχέδιο έχει επαναληφθεί πολλάκις επί δεκαετίες για να φέρει αυτούς τους ανθρώπους στην εξουσία. Και καθώς οι εκλογές για την πολιτεία της Δυτικής Βεγγάλης πλησιάζουν (σ.parapoda: προγραμματίζονται για Απρίλη-Μάη), με τρόμο αναρωτιόμαστε τι περιμένει τον λαό της.
Κατά τα δύο τελευταία χρόνια, το Έλγκαρ Παρισάντ, ως γεγονός και ως διοργάνωση έχει ανηλεώς συκοφαντηθεί και δαιμονοποιηθεί από τα ΜΜΕ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Έλγκαρ Παρισάντ: για πολλούς απλούς ανθρώπους, αυτές οι δυο λέξεις συμβολίζουν μια άθλια συνωμοσία ριζοσπαστών – τρομοκρατών, τζιχαντιστών, Ναξαλιτών των πόλεων, Νταλίτ Πανθήρων (σ.parapoda: οργάνωση προσκείμενη στην ιδεολογία του Αμπεντκάρ, και μερικώς το αντίστοιχο των «Μαύρων Πανθήρων», που ιδρύθηκε το 1972 στη Μαχαράστρα) – οι οποίοι σχεδιάζουν την καταστροφή της Ινδίας. Σε αυτό το κλίμα ύβρεων, απειλών, φόβου και αγωνίας, και μόνο η διοργάνωση αυτής της συνάντησης συνιστά μια πράξη θάρρους και ανυπακοής που αξίζει να χαιρετιστεί. Αποτελεί καθήκον, λοιπόν, όσων βρισκόμαστε σε αυτό το βήμα να μιλήσουμε όσο πιο ειλικρινά μπορούμε.
Πριν από τρεις σχεδόν εβδομάδες, στις 6 Γενάρη, καθώς παρακολουθούσαμε μια εισβολή στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ ενός αλλόκοτου όχλου που έφερε σημαίες της Συνομοσπονδίας, όπλα, κρεμάλες και σταυρούς, και φορούσε γούνες και κέρατα – η σκέψη που μου περνούσε από το μυαλό ήταν «Θεέ μου, στη χώρα μας ήδη μας κυβερνά το ινδικό αντίστοιχο αυτών των ανθρώπων. Έχουν καταλάβει το Καπιτώλιό μας. Έχουν νικήσει». Οι θεσμοί μας έχουν αλωθεί από αυτούς. Ο Ηγέτης μας εμφανίζεται ενώπιόν μας με διαφορετικό κάθε μέρα είδος γούνας και κεράτων. Το αγαπημένο μας ελιξίριο είναι τώρα τα ούρα αγελάδας (σ.parapoda: η θεσμική εξύψωση της ιερότητας των αγελάδων από τον Μόντι έφτασε σε επίπεδο να θεωρούνται τα ούρα της αγελάδας «φάρμακο για τον κορονοϊό»). Έχουν προχωρήσει πολύ στην καταστροφή κάθε δημοκρατικού θεσμού σε αυτή τη χώρα. Οι ΗΠΑ μπορεί κάπως να έχουν καταφέρει να ανακόψουν την πορεία οριακά, και να επαναπέκτησαν ένα είδος αυτοκρατορικής «ομαλότητας», όμως εμείς στην Ινδία σερνόμαστε αιώνες πίσω, σε ένα παρελθόν από το οποίο προσπαθήσαμε τόσο σκληρά για να αποδράσουμε.
Υπό την προστασία της αστυνομίας και με συνοδευτικό… κουλουράκια, μέλη της ακροδεξιάς Πανινδικής Ινδουιστικής Μεγάλης Συνέλευσης διεξάγουν στις 14/3/2020 «γκαουμούτρα πάρτυ», δηλαδή πάρτυ κατάποσης…ούρων αγελάδας που «προστατεύει από τον κορονοϊό». (φωτό:Reuters/Danish Siddiqui)
Δεν είμαστε εμείς – δεν είναι αυτή η συγκέντρωση του Έλγκαρ Παρισάντ που είναι ριζοσπαστική ή ακραία. Δεν είμαστε εμείς αυτοί που δρούμε παράνομα και αντισυνταγματικά. Δεν είμαστε εμείς αυτοί που κοιτούσαμε μακριά ή και ανοιχτά επικροτούσαμε τα πογκρόμ κατά τα οποία κατά χιλιάδες έχουν δολοφονηθεί Μουσουλμάνοι (σ.parapoda: αυτό αποτελεί «σπόντα» για το Μόντι, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός στο Γκουτζαράτ το 2002 στο πογκρόμ κατά το οποίο δολοφονήθηκαν πάνω από 2.000 μουσουλμάνοι). Δεν είμαστε εμείς αυτοί που απαθώς παρακολουθούμε όταν Νταλίτ δημοσίως στο δρόμο μαστιγώνονται. Δεν είμαστε εμείς αυτοί που στρέφουμε τον έναν εναντίον του άλλου, που κυβερνούμε με το μίσος και το διχασμό. Αυτό γίνεται από όσους έχουμε εκλέξει ως κυβέρνησή μας και με τον προπαγανδιστικό μηχανισμό που αποκαλείται «ΜΜΕ».
Διακόσια χρόνια έχουν περάσει από τη μάχη του Μπίμα Κορέγκαον. Οι Βρετανοί έχουν φύγει, όμως μια μορφή αποικιοκρατίας που ανάγεται σε αιώνες πριν από αυτούς, επιβιώνει Οι Πέσουα έχουν φύγει, όμως ο Πεσουα-βραχμανισμός όχι. Ο βραχμανισμός – δεν χρειάζεται να το εξηγήσω σε αυτό το ακροατήριο, όμως το κάνω για άλλους, που μπορεί να μην γνωρίζουν – είναι ο όρος τον οποίο το κίνημα εναντίον των διακρίσεων βάσει κάστας έχει ιστορικά χρησιμοποιήσει για να περιγράψει το σύστημα των καστών. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τους βραχμανιστές. Ο βραχμανισμός έχει, ωστόσο, υπάρξει το εργαστήρι αυτού, και έχει αναδυθεί με ένα σύγχρονο, δημοκρατικοφανές λεξιλόγιο και ένα εξελιγμένο εγχειρίδιο και πρόγραμμα διαχείρισης καστών (όχι νέο, αλλά αναδιαμορφωμένο), που έχει αναχθεί σε υπαρξιακή πρόκληση για τα πολιτικά κόμματα τα οποία εκπροσωπούν τους Νταλίτ και τους Μπαχουτζάν (σ.parapoda: «πλειοψηφούντες». Όρος που περιγράφει τις καταπιεζόμενες κάστες, φυλές και τάξεις), και τα οποία κάποτε πρόσφεραν κάποια ελπίδα.
Αυτή την εποχή, το επιλεγμένο όχημα για τον Βραχμανισμό του 21ου αιώνα είναι η ακροδεξιά, η ελεγχόμενη από βραχμανιστές RSS (σ.parapoda: Εθνική Οργάνωση Εθελοντών, παραστρατιωτική ινδουιστική οργάνωση κοντά στο κυβερνών κόμμα), η οποία, μετά από έναν αιώνα ακατάπαυστης δουλειάς, έχει, μέσω του πιο γνωστού της μέλους, του Ναρέντρα Μόντι, καταλάβει την εξουσία στο Δελχί.
Η μεγαλοεπιχειρηματική τάξη
Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Καρλ Μαρξ, πίστευαν ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός θα τερμάτιζε ή τουλάχιστον θα υπερίσχυε της κάστας στην Ινδία. Έχει γίνει, πράγματι, κάτι τέτοιο; Σε όλο τον κόσμο, ο καπιταλισμός έχει διασφαλίσει ότι ο πλούτος συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια. Στην Ινδία, οι 63 πλουσιότεροι στον κόσμο έχουν περισσότερα χρήματα από όσο ο πανινδικός προϋπολογισμός που αφορά 1,3 δις ανθρώπους. Μία πρόσφατη μελέτη του Όξφαμ βρήκε ότι στην Ινδία, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια έχασαν τις δουλειές τους με το λοκντάουν – 170.000 άνθρωποι έχαναν κάθε ώρα τη δουλειά τους τον Απρίλη του 2020 – οι δισεκατομμυριούχοι της Ινδίας αύξησαν τον πλούτο τους κατά 35%.
Εκατό από τους πλουσιότερους από αυτούς – ας τους αποκαλέσουμε μεγαλοεπιχειρηματική τάξη – έβγαλαν αρκετά ώστε να είναι σε θέση, αν το ήθελαν, να διανείμουν 100.000 ρουπίες (σ.parapoda: περίπου 1.140€) σε καθέναν από τους 138.000.000 φτωχότερους ανθρώπους στην Ινδία. Μια καθεστωτική εφημερίδα σχολίαζε με αυτό τον τίτλο την είδηση: «Ο κορονοϊός βάθυνε τις ανισότητες: σε σχέση με τον πλούτο, την παιδεία, και το φύλο». Η λέξη που έλειπε στο ρεπορτάζ όπως και στον τίτλο της εφημερίδας ήταν, φυσικά, η κάστα.
Το ερώτημα είναι αν αυτή η μικροσκοπική μεγαλοεπιχειρηματική τάξη – που κατέχει λιμάνια, ορυχεία, κοιτάσματα αερίου, διυλιστήρια, τηλεπικοινωνίες, δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου, πανεπιστήμια, πετροχημικά εργοστάσια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, καταστήματα διαδικτύου και τηλεοπτικά δίκτυα – αυτή η τάξη που πρακτικά κατέχει και διαχειρίζεται την Ινδία, έχει κι αυτή κάστα.
Σε μεγάλο βαθμό, ναι. Πολλοί από τους μεγαλύτερους ινδικούς επιχειρηματικούς ομίλους ανήκουν σε οικογένειες. Για να κατονομάσω μερικούς από τους μεγαλύτερους: η Reliance Industries Ltd. (ανήκει στον Μουκές Αμπάνι), ο Όμιλος Αντάνι (ανήκει στον Γκαουτάμ Αντάνι), η Άρσελορ Μιτάλ (ανήκει στον Λάξμι Μιτάλ), ο Όμιλος OP Jindal (ανήκει στον Σάβιτρι Ντέβι Τζιντάλ), ο Όμιλος Μπίρλα (ανήκει στον ΚΜ Μπίρλα). Όλοι αυτοαποκαλούνται Βαϊσία, η κάστα των εμπόρων. Και κάνουν μόνο το θεϊκά ανατιθέμενο καθήκον τους: να βγάζουν λεφτά.
Εμπειρικές μελέτες για την ιδιοκτησία των ΜΜΕ των επιχειρηματικών ομίλων και την κατάταξη των εκδοτών, των αρθρογράφων και των κύριων δημοσιογράφων τους σε κάστες αποκαλύπτουν την ισχυρή παρουσία των προνομιούχων καστών, ιδίως Βραχμάνοι και Μπάνι, στο σχεδιασμό και τη διάδοση των ειδήσεων – πραγματικών αλλά και ψεύτικών. Οι Νταλίτ, οι Αντιβάσι και όλο και περισσότερο οι Μουσουλμάνοι απουσιάζουν από αυτόν τον τομέα. Η κατάσταση δεν είναι διαφορετική στους ανώτερους και κατώτερους δικαστικούς θώκους, στα ανώτερα κλιμάκια των δημοσίων υπηρεσιών, του διπλωματικού προσωπικού, του κόσμου των ορκωτών λογιστών, ή σε πολυπόθητες δουλειές στην εκπαίδευση, την υγεία, τις εκδόσεις ή σε οποιοδήποτε διοικητικό τομέα. Ανάμεσά τους, ο πληθυσμός των Βραχμάνων και των Βαϊσία είναι πιθανώς κάτω από 10% του πληθυσμού. Κάστα και καπιταλισμός έχουν συγχωνευτεί για να δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα θανατηφόρο, ιδιαίτερα ινδικό κράμα.
Ο πρωθυπουργός Μόντι, τόσο ανηλεής στην επίθεσή του στις δυναστικές πολιτικές του κόμματος του Ινδικού Κογκρέσου, είναι πλήρως αφοσιωμένος στην υποστήριξη και των πλουτισμό αυτών των επιχειρηματικών δυναστειών. Το φορητό κάθισμα με το οποίο παρουσιάζεται, για καλό και για κακό, επίσης στηρίζεται στους ώμους των δυναστειών των επιχειρηματικών ομίλων που κυρίως ελέγχονται από οικογένειες Βραχμάνων και Βαϊσία. Για να αναφέρουμε μερικές: The Times of India, Hindustan Times, Indian Express, The Hindu, India Today, Dainik Bhaskar, Dainik Jagran. Η Reliance Industries έχει το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών σε 27 κανάλια. Χρησιμοποιώ τον όρο «παρουσιάζεται», γιατί ο Μόντι δεν έχει ποτέ στην σχεδόν 7χρονη θητεία του ως πρωθυπουργός απευθυνθεί άμεσα στον Τύπο. Ούτε μια φορά.
Ενώ οι υπόλοιποι από εμάς έχουμε τα προσωπικά μας δεδομένα να αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας και οι ίριδες των ματιών μας να σαρώνονται, ένα αδιαφανές σύστημα έχει τεθεί σε εφαρμογή για να επιτρέψει στον μεγαλοεπιχειρηματικό κόσμο να ξεπληρώσει την απτόητη αφοσίωση που του έχει επιδειχθεί. Το 2018, εισήχθη ένα σύστημα εκλογικών ομολόγων το οποίο επιτρέπει ανώνυμες δωρεές σε πολιτικά κόμματα. Έτσι, έχουμε τώρα έναν πραγματικό θεσμοποιημένο, ερμητικά κλειστό αγωγό που κυκλοφορεί χρήμα και εξουσία ανάμεσα σε επιχειρηματική και πολιτική ελίτ. Λίγο πρέπει να εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι το Ινδικό Λαϊκό Κόμμα (σ.parapoda: ΒJP, το κυβερνών κόμμα) είναι το πλουσιότερο πολιτικό κόμμα στον κόσμο.
Ο Ναρέντρα Μόντι με τον Μουκές Αμπάνι. Φωτό: PTI
Και ακόμα λιγότερο πρέπει να εκπλήσσει το ότι, ενώ αυτή η μικροσκοπική ελίτ τάξη-κάστα εδραιώνει την εξουσία της σε αυτή τη χώρα στο όνομα του λαού, στο όνομα του ινδουιστικού εθνικισμού, έχει αρχίσει να μεταχειρίζεται τους ανθρώπους, ακόμα και τους ψηφοφόρους της, ως μια εχθρική δύναμη που πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαχείρισης, χειρισμού, να αποπροσανατολιστεί, να αιφνιδιαστεί, να αποτελέσει αντικείμενο επίθεσης στα κρυφά και να κυβερνηθεί με σιδηρά πυγμή. Έχουμε μετατραπεί σε μια χώρα αιφνιδιαστικών ανακοινώσεων και παράνομων διαταγμάτων.
Αιφνιδιαστικές ανακοινώσεις
Η απονομισματοποίηση έσπασε τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας σε μια νύχτα.
Η κατάργηση του άρθρου 370 (σ.parapoda: του Συντάγματος για την απόδοση ειδικού καθεστώτος) για το Τζάμου-Κασμίρ οδήγησε 7 εκατομμύρια ανθρώπους ξαφνικά κλειδωμένους επί μήνες υπό στρατιωτικό και επικοινωνιακό αποκλεισμό – κάτι που αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττεται στο όνομά μας – και εκτυλίχτηκε, ώστε ο κόσμος όλος να δει. Ένα χρόνο αργότερα, ένας επίμονα ανυπάκουος λαός συνεχίζει τον αγώνα του για ελευθερία, ακόμα κι αν κάθε κόκαλο στο συλλογικό σώμα του Κασμίρ σπάζεται, με επίσημο διάταγμα.
Ο ευθέως αντιμουσουλμανικός νόμος τροποποίησης της απόδοσης της Ιθαγένειας και ο Εθνικός Κατάλογος Πολιτών οδήγησε σε επί μήνες διαμαρτυρίες με επικεφαλής Μουσουλμάνες. Τελείωσε με ένα αντιμουσουλμανικό πογκρόμ στο βορειοανατολικό Δελχί (σ.parapoda:βλ.άρθρο Ρόι εδώ), το οποίο υποκινήθηκε από αυτόκλητους τιμωρούς, με την αστυνομία να παρακολουθεί απαθής, και για το οποίο κατηγορούνται οι Μουσουλμάνοι. Εκατοντάδες νέοι Μουσουλμάνοι, φοιτητές, ακτιβιστές, ανάμεσά τους οι Ούμαρ Χαλίντ, Χαλίντ Σαΐδι, Σαρτζίλ Ιμάμ, Μεράν Χαϊντέρ, Νατάσα Ναρουάλ και Ντεβανγκάνα Καλίτα βρίσκονται στη φυλακή. Οι διαμαρτυρίες παρουσιάζονται ως μια ισλαμιστική τζιχαντιστική συνωμοσία.
Μας είπαν ότι οι γυναίκες που ηγήθηκαν του μεγαλειώδους κινήματος Σαχίν Μπαγκ, της ραχοκοκαλιάς του πανεθνικού ξεσηκωμού, χρησιμοποιήθηκαν ως «προκάλυμμα με βάση το φύλο», και οι δημόσιες διακηρύξεις αφοσίωσης προς το Σύνταγμα που έλαβαν χώρα σε σχεδόν κάθε συγκέντρωση του κινήματος απορρίφθηκαν, ως «προκάλυμμα κοσμικότητας». Αυτό που υπονοούν είναι πως οτιδήποτε έχει να κάνει με Μουσουλμάνους είναι εξ ορισμού «τζιχαντιστικό» (που εσφαλμένα χρησιμοποιείται ως ευφημισμός για την τρομοκρατία) και οτιδήποτε που δείχνει το αντίθετο είναι απλώς λεπτομέρειες.
Οι αστυνομικοί που βιαία ανάγκασαν σοβαρά τραυματισμένους Μουσουλμάνους να τραγουδούν τον Εθνικό Ύμνο, ακόμα και όταν στοιβάζονταν ο ένας πάνω στον άλλο στο δρόμο, δεν έχουν ακόμα ταυτοποιηθεί, πολλώ δε μάλλον δεν τους έχουν αποδοθεί κατηγορίες. Ένας από τους τραυματισμένους αργότερα πέθανε από το αστυνομικό γκλομπ που του έχωσαν στο λαιμό. Αυτό το μήνα, ο Υπουργός Εσωτερικών εκθείασε την Αστυνομία του Δελχί για τη διαχείριση των «ταραχών».
Και τώρα, ένα χρόνο μετά τη σφαγή, ενώ μια χτυπημένη κοινότητα προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια της, Vishva Hindu Parishad (σ.parapoda: ινδουιστική ακροδεξιά οργάνωση, που ανήκει στην κοινή «ομπρέλα» οργανώσεων με την RSS και το κόμμα του Μόντι) και η Bajrang Dal (σ.parapoda:νεολαία της πρώτης) ανακοινώνουν Ράθα Γιάτρα (σ.parapoda: θρησκευτικά φεστιβάλ) και μοτοπορείες για τη συλλογή χρημάτων για το Ραμ Μαντίρ (σ.parapoda: υπό ανέγερση ινδουιστικός ναός στο σημείο που πιστεύεται ότι γεννήθηκε η ινδουιστική θεότητα Ράμα. Το θεμέλιο λίθο έβαλε τον Αύγουστο του 2020 ο ίδιος ο Μόντι) στην Αγιοντιά (σ.parapoda: πόλη στην πολιτεία του Ουτάρ Πραντές), στα ίδια μέρη όπου έλαβε χώρα το πογκρόμ.
Επίσης έχουμε το αιφνιδιαστικό λοκντάουν – 1,3 δις από εμάς υποβληθήκαμε σε αυτό με διορία 4 ωρών. Εκατομμύρια εργαζομένων στις πόλεις αναγκάστηκαν να περπατήσουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να επιστρέψουν στο σπίτι τους, ενώ δέρνονταν ως εγκληματίες.
Ενώ θέριευε η πανδημία, απαντώντας στην αλλαγή του καθεστώτος της διαφιλονικούμενης πολιτείας του Τζάμου-Κασμίρ, η Κίνα κατέλαβε τμήματα της ινδικής επικράτειας στο Λαντάχ. Η δύσμοιρη κυβέρνησή μας αναγκάστηκε να παριστάνει ότι αυτό δεν συνέβη. Είτε πρόκειται για πόλεμο είτε όχι, μια οικονομία με αρνητική ανάπτυξη πρέπει τώρα να σπαταλά χρήμα για να κρατά χιλιάδες στρατεύματα εξοπλισμένα και μόνιμα ετοιμοπόλεμα. Σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν, πολλές ζωές στρατιωτών θα χαθούν απλώς και μόνο λόγω του καιρού.
Στην κορυφή της λίστας των συμφορών που έχουν προκληθεί, έχουμε τώρα τους τρεις νόμους για τη γεωργία, που θα σπάσουν τη ραχοκοκαλιά της ινδικής γεωργίας, παραδίδουν τον έλεγχό της στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και ωμά αρνούνται στους αγρότες μια νομική οδό και χωρίς καν μια νύξη στα συνταγματικά τους δικαιώματα.
Είναι σαν να παρακολουθεί κανείς ένα όχημα να διαλύεται, η μηχανή του να χαλάει, οι ρόδες και η ταπετσαρία του να αφαιρούνται, το κουφάρι να μένει στη λεωφόρο ενώ άλλα αυτοκίνητα, που οδηγούν άνθρωποι που δεν φορούν γούνες και κέρατα, να προσπερνούν με ταχύτητα.
Μια συλλογική έκφραση οργής
Να γιατί απεγνωσμένα χρειαζόμαστε αυτό το Έλγκαρ – αυτή τη συνεπή, συλλογική, ανυπόταχτη έκφραση οργής – ενάντια στο βραχμανισμό, ενάντια στον καπιταλισμό, ενάντια στην Ισλαμοφοβία και ενάντια στην πατριαρχία. Πατριαρχία: το υποστήριγμα όλων αυτών – γιατί αν οι άντρες δεν ελέγχουν και δεν μπορούν να ελέγχουν τις γυναίκες, γνωρίζουν ότι τότε δεν ελέγχουν τίποτα.
Ενώ η πανδημία θεριεύει, ενώ οι αγρότες βρίσκονται στους δρόμους, οι πολιτείες που κυβερνώνται από το BJP προσφεύγουν σε διατάγματα ενάντια στην μεταστροφή θρησκείας. Θα σταθώ ένα λεπτό σε αυτά γιατί αποτελούν την επιτομή των εγνοιών του καθεστώτος για την κάστα, την ανδροκρατία, τους Μουσουλμάνους και τους Χριστιανούς, την αγάπη, τις γυναίκες, τη δημογραφία και την ιστορία.
Το Διάταγμα για την Έκνομη Μεταστροφή Θρησκείας του 2020 στο Ουτάρ Πραντές (γνωστό ως Διάταγμα ενάντια στο Τζιχάντ της Αγάπης) έχει ζωή μόνο ενός μήνα. Ήδη, γάμοι έχουν χαλάσει, οικογένειες έχουν μηνύσεις εναντίον τους, και δεκάδες νέων μουσουλμάνων ανδρών βρίσκονται στη φυλακή. Επομένως, τώρα, πέραν του ότι λιντσάρονται για βοδινό που δεν έχουν φάει, για αγελάδες που δεν έχουν σκοτώσει, για εγκλήματα που δεν έχουν διαπράξει (παρότι ακόμα και το να δολοφονηθούν όλο και περισσότερο θεωρείται εγκληματική ενέργεια που έχουν διαπράξει αυτοί), πέραν του ότι έχουν φυλακιστεί για αστεία που δεν έχουν πει (βλ.την περίπτωση του νεαρού κωμικού Μουνάουαρ Φαρούκι), οι Μουσουλμάνοι πλέον μπορούν να φυλακίζονται γιατί διέπραξαν το έγκλημα να αγαπήσουν και να παντρευτούν.
Οικογένεια Νταλίτ τραμπουκίζεται με πρόσχημα την προστασία της αγελάδας στην Ούνα του Γκουτζαράτ.
Διαβάζοντας αυτό το διάταγμα, θα αφήσω στην άκρη κάποια βασικά ερωτήματα όπως το πώς ορίζουμε την «θρησκεία». Θα μπορούσε, άραγε, ακόμα και κάποιος που έπεισε ένα άτομο να γίνει άθεο να υπόκειται σε δίωξη;
Το διάταγμα στο Ουτάρ Πραντές το 2020 προβλέπει «απαγόρευση της έκνομης μεταστροφής από τη μια θρησκεία στην άλλη λόγω παρερμηνείας, βίας, αθέμιτης επιρροής, πίεσης, δελεασμού ή με οποιοδήποτε άλλο ανέντιμο μέσο ή λόγω γάμου». Ο ορισμός του δελεασμού περιλαμβάνει δώρα, ικανοποιήσεις επιθυμιών, δωρεάν εκπαίδευση σε φημισμένα σχολεία ή υπόσχεση για καλύτερο τρόπο ζωής (κάτι που πρακτικά περιγράφει τις συναλλαγές που περιλαμβάνονται σε σχεδόν κάθε κανονισμένο γάμο στην Ινδία).
Ο κατηγορούμενος (το άτομο που έχει προκαλέσει την μεταστροφή) αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 1-5 ετών. Κατήγορος μπορεί να είναι οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας, ακόμα και μακρινός συγγενής. Το βάρος της απόδειξης φέρει ο κατηγορούμενος. Το «θύμα» μπορεί να αποζημιωθεί από τον κατηγορούμενο με 500.000 ρουπίες (σ.parapoda: περίπου 5.700€) με απόφαση δικαστηρίου. Μπορείτε να φανταστείτε τις απεριόριστες δυνατότητες απόσπασης χρημάτων και εκβιασμών που αυτό το πλαίσιο δημιουργεί.
Και τώρα, το καλύτερο: Αν το άτομο που άλλαξε θρησκεία είναι ανήλικο, γυναίκα ή ανήκει σε μια κατώτερη καταγεγραμμένη κάστα ή φυλή, η τιμωρία για τον «μετατροπέα» διπλασιάζεται, δηλαδή 2-10 χρόνια. Με άλλα λόγια, αυτό το διάταγμα αποδίδει σε γυναίκες, Νταλίτ και Αντιβάσι το ίδιο καθεστώς με αυτό τον ανηλίκων. Μας μετατρέπει σε παιδιά: δεν μας θεωρεί ενήλικους που είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας. Στα μάτια της κυβέρνησης του Ουτάρ Πραντές, μόνο ο ινδουιστής άντρας που ανήκει σε προνομιούχα κάστα έχει πλήρη δυνατότητα αυτενέργειας.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Ανώτατος Δικαστής της Ινδίας αναρωτήθηκε γιατί οι γυναίκες (που με πολλούς τρόπους αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ινδικής γεωργίας) «αφήνονται» να βρίσκονται στις διαδηλώσεις των αγροτών. Και η κυβέρνηση της πολιτείας Μαντία Πραντές πρότεινε οι εργαζόμενες που δεν ζουν με τις οικογένειές τους να καταγράφονται στα αστυνομικά τμήματα και να ιχνηλατούνται από την αστυνομία για τη δική τους ασφάλεια (σ.parapoda: στην ίδια πολιτεία, με άλλον αντίστοιχο νόμο που τέθηκε σε εφαρμογή στις 9 Γενάρη, 9 χριστιανοί, κατόπιν εισβολής ινδουιστών στο χώρο λατρείας τους, φυλακίστηκαν).
Η αγωνία της κάστας
Αν η Μητέρα Τερέζα ζούσε, υπό αυτό το διάταγμα σίγουρα θα φυλακιζόταν. Πιστεύω δέκα χρόνια ή και ισόβια, δεδομένου του αριθμού των ανθρώπων που μετέστρεψε προς το χριστιανισμό. Αυτή θα ήταν η μοίρα κάθε χριστιανού ιερέα που εργάζεται ανάμεσα στους φτωχούς στην Ινδία.
Επίσης, τι να πούμε για το άτομο που δήλωσε:
«Επειδή έχουμε την ατυχία να αποκαλούμαστε ινδουιστές αντιμετωπιζόμαστε ως τέτοιοι. Αν ήμασταν μέλη άλλου δόγματος, κανένας δεν θα τολμούσε να μας αντιμετώπιζε έτσι. Επιλέξτε οποιαδήποτε θρησκεία σας δίνει ισότητα καθεστώτος και μεταχείρισης. Θα διορθώσουμε αυτό το λάθος τώρα».
Αυτά ήταν τα λόγια – πολλοί από εσάς το γνωρίζετε – του Μπαμπασαχίμπ Αμπεντκάρ (σ.parapoda: ο οποίος έγινε βουδιστής, κίνηση που ακολούθησαν πολλοί οπαδοί του). Πρόκειται για ένα ξεκάθαρο κάλεσμα για μαζική μεταστροφή με μια υπόσχεση για έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Βάσει αυτού του διατάγματος, με το οποίο ορίζεται ως «μαζική μεταστροφή» όταν «δύο ή περισσότεροι άνθρωποι μεταστρέφονται», αυτά τα λόγια θα καθιστούσαν τον Αμπεντκάρ υποκείμενο σε δίωξη. Ο Μαχάτμα Πούλε (σ.parapoda: αγωνιστής του 19ου στη Μαχαράστρα ενάντια στο σύστημα των καστών) επίσης θα διωκόταν για την ανοιχτή έγκρισή του στις μαζικές μεταστροφές, όταν έλεγε:
«Οι Μουσουλμάνοι, καταστρέφοντας τις σκαλιστές στην πέτρα απεικονίσεις των πανέξυπνων Άρια Μπατ (σ.parapoda: Βραχμάνων), βίαια τους υποδούλωσαν και έβγαλαν σε μεγάλους αριθμούς Σούντρα και Άτι-Σούντρα (σ.parapoda: κατώτερη κατηγορία στο ινδουιστικό σύστημα καστών) από τα δεσμά τους και τους έκαναν Μουσουλμάνους, περιλαμβάνοντάς τους στη μουσουλμανική θρησκεία. Όχι μόνο αυτό, αλλά και εγκαθίδρυσαν κοινά δείπνα και γάμους με αυτούς και έδωσαν σε όλους ίσα δικαιώματα…»
Μεγάλο μέρος των εκατομμυρίων Σιχ, Μουσουλμάνων, Χριστιανών και Βουδιστών που αποτελούν τον πληθυσμό αυτής της υποηπείρου βίωσαν αυτή την ιστορική αλλαγή και τη μαζική μεταστροφή. Η γρήγορη αριθμητική μείωση του «ινδουιστικού πληθυσμού» είναι αυτό που έδωσε ώθηση αρχικά στην αγωνία της προνομιούχας κάστας για το δημογραφικό και διαμόρφωσε την πολιτική που σήμερα αποκαλείται ινδουιστική εθνικιστική (Hindutva).
Διαμαρτυρίες ενάντια στους «τζιχαντιστές του έρωτα» που ξελογιάζουν αγνές ινδουίστριες… Φωτό: Sam Panthaky/AFP
Σήμερα, ωστόσο, με το RSS στην εξουσία, το κύμα αυτό έχει ανακοπεί. Οι μόνες μαζικές μεταστροφές που λαμβάνουν χώρα είναι αυτές που διεξάγονται από τη Vishva Hindu Parishad – μια διαδικασία που ονομάζεται «γκαρ ουάπσι» («επιστροφή στο σπίτι») και οι οποία άρχισε με τις ινδουιστικές ρεφορμιστικές ομάδες στα τέλη του 19ου αιώνα. Το γκαρ ουάπσι αφορά φυλές που κατοικούν σε δάση και οι οποίες «επιστρέφουν» στον ινδουισμό. Όμως όχι προτού υποστούν μια τελετή σούντι (εξαγνισμού) για να αποκαθαρθούν από την μόλυνση που έχουν προκαλέσει με την απομάκρυνσή τους από το «σπίτι».
Πώς, λοιπόν, το διάταγμα του Ουτάρ Πραντές αντιμετωπίζει αυτή την αντίφαση που, βάσει λογικής, θα έπρεπε να ποινικοποιεί αυτή την πρακτική; Περιλαμβάνει μια ρήτρα που λέει: «Αν οποιοδήποτε πρόσωπο μεταστρέφεται στην αμέσως προηγούμενη θρησκεία του, αυτό δεν θα θεωρείται μεταστροφή που υπόκειται στις πρόνοιες αυτού του διατάγματος».
Με αυτό, το διάταγμα διαιωνίζει και νομιμοποιεί το μύθο ότι ο ινδουισμός είναι μια αρχαία, αυτόχθονη θρησκεία που προϋπάρχει και ενσωματώνει τις θρησκείες των εκατοντάδων αυτοχθόνων φυλών και Νταλίτ και Δραβίδιων λαών της ινδικής υποηπείρου. Κάτι το οποίο είναι αναληθές και αντιιστορικό.
Η μυθολογία ως ιστορία
Στην Ινδία, αυτοί είναι οι τρόποι με τους οποίους η μυθολογία μετατρέπεται σε ιστορία και η ιστορία σε μυθολογία. Οι χρονικογράφοι των προνομιούχων καστών δεν βλέπουν καμία αντίφαση με το να ισχυρίζονται ταυτόχρονα ότι είναι και αυτόχθονες και απόγονοι των Αρείων κατακτητών, ανάλογα με τι βολεύει κάθε φορά. Στην αρχή της σταδιοδρομίας του στη Νότια Αφρική, ενώ έκανε καμπάνια για μια ξεχωριστή είσοδο για τους Ινδούς στα Ταχυδρομεία του Ντέρμπαν ώστε να μην έχουν την ίδια είσοδο με τους Μαύρους Αφρικανούς που συχνά αποκαλούσε «άπιστους» και «αγρίους», ο Γκάντι ισχυριζόταν ότι Ινδοί και Άγγλοι κατάγονταν από το «ίδιο απόθεμα, ονόματι ινδοάρειο». Φρόντιζε να διακρίνονται οι «επιβάτες Ινδοί»(σ.parapoda: οικειοθελώς μετανάστες στις βρετανικές αποικίες) των προνομιούχων καστών από τους καταναγκαστικά εργαζόμενους των καταπιεσμένων καστών (σ.parapoda: σύστημα με το οποίο, βάζοντας τους Ινδούς να υπογράψουν υποδουλωτικούς όρους περί «εθελοντικής» εργασίας τους στις αποικίες, αντικαταστάθηκε από τους Βρετανούς η δουλεία). Αυτά έγιναν το 1893. Όμως αυτό δεν σταμάτησε τότε.
Το εύρος των ομιλητών που είναι παρόντες σήμερα δείχνει την ικανότητα του Έλγκαρ Παρισάντ να βλέπει την ενορχηστρωμένη επίθεση που στρέφεται εναντίον μας από όλες τις κατευθύνσεις, όχι μόνο από τη μια ή την άλλη. Τίποτα δεν κάνει πιο χαρούμενο το καθεστώς από το να κλειστούμε σε σιλό, σε μικρές δεξαμενές στις οποίες να πλατσουρίζουμε οργισμένα, καθένας για τον εαυτό του ή για την κοινότητά του και μη βλέποντας ποτέ τη μεγάλη εικόνα, με την οργή του ενός, συχνά, να στρέφεται εναντίον του άλλου.
Είναι μόνο όταν διαλύσουμε τα τοιχία των σχεδιαζόμενων δεξαμενών μας που μπορούμε να μετατραπούμε σε ποτάμι και να ρέουμε ασταμάτητα. Για να το κάνουμε αυτό πρέπει να ξεπεράσουμε τα όριά μας, να τολμήσουμε να ονειρευόμαστε όπως ο Ροχίτ Βεμούλα. Βρίσκεται μαζί μας σήμερα, ανάμεσά μας, αποτελεί πηγή έμπνευσης για μια ολόκληρη νέα γενιά, ακόμα και με το θάνατό του, γιατί πέθανε ονειρευόμενος. Πέθανε επιμένοντας στο δικαίωμά του να επεκτείνει πλήρως την ανθρώπινη φύση του, τις φιλοδοξίες του, την πνευματική του περιέργεια. Αρνήθηκε να περιοριστεί, να συσταλθεί, να μπει στο καλούπι που του προσφερόταν. Αρνήθηκε τις ταμπέλες που ο πραγματικός κόσμος ήθελε να του αποδώσει. Γνώριζε ότι δεν είχε φτιαχτεί παρά από αστερόσκονη. Έγινε αστερόσκονη.
Πέρα από τις ταυτότητές μας
Πρέπει να προσέχουμε τις παγίδες που μας περιορίζουν και μας απεικονίζουν με στερεότυπα. Κανένας από εμάς δεν είναι απλώς το σύνολο των ταυτοτήτων μας. Είμαστε και αυτό, αλλά πολύ παραπάνω από αυτό. Την ώρα που ετοιμαζόμαστε να παλέψουμε εναντίον των εχθρών μας, πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε τους φίλους μας. Πρέπει να αναζητούμε συμμάχους, γιατί κανένας από εμάς δεν μπορεί να δώσει αυτή τη μάχη μόνος. Οι τολμηρές διαμαρτυρίες εναντίον του Νόμου για την τροποποίηση της απόδοσης Ιθαγένειας και οι μεγαλειώδεις αγροτικές διαμαρτυρίες που μας περιβάλλουν τώρα, το έχουν αποδείξει. Οι πολλές αγροτικές ενώσεις που έχουν συμπαραταχθεί εκπροσωπούν ανθρώπους με διαφορετικές ιδεολογικές πεποιθήσεις, διαφορετικές ιστορίες. Υπάρχουν βαθιές αντιθέσεις ανάμεσα σε μεγάλους και μικρούς αγρότες, ανάμεσα σε μεγαλοκτηματίες και άκληρους αγρότες γης, ανάμεσα σε Τζατ Σιχ και Μάζαμπι Σιχ (σ.parapoda: μεγαλοκτηματίες και «ανέγγιχτοι» φτωχοί Σιχ αντίστοιχα), ανάμεσα σε αριστερές και κεντρώες ενώσεις.
Ο αγωνιστής Μπαντ Σινγκχ (φωτό)
Υπάρχουν επίσης αντιθέσεις και τρομακτική βία βάσει κάστας, όπως ο Μπαντ Σινγκχ, που έχασε τα δυο του χέρια και το ένα πόδι το 2006, σας είπε σήμερα (σ.parapoda: Σιχ εργάτης αγωνιστής για τα δικαιώματα των φτωχών αγροτών γης που, για αυτό το λόγο, το 2000, μεγαλοκτηματίες βίασαν την ανήλικη κόρη του και το 2006 δέχτηκε επίθεση, με αποτέλεσμα να χάσει τα χέρια του και το αριστερό του πόδι). Αυτές οι διαφορές δεν θάβονται. Γίνεται λόγος για αυτές – όπως αναφέρει ο Ράντιπ Μαντόκ, ο οποίος θα ερχόταν σήμερα, στο θαρραλέο ντοκιμαντέρ του «Άκληρος». Εντούτοις, έχουν συμπαραταχθεί για να αντιμετωπίσουν αυτό το κράτος, για να διεξάγουν αυτό που γνωρίζουμε ότι είναι μια υπαρξιακή μάχη.
Ίσως εδώ, στην πόλη όπου ο Αμπεντκάρ στην κυριολεξία εκβιάστηκε για να υπογράψει το Σύμφωνο της Πούνα (σ.parapoda: Συμφωνία με τον Γκάντι ώστε να αποδοθούν εκλόγιμες θέσεις για τις καταπιεζόμενες τάξεις στο νομοθετικό σώμα της βρετανικής Ινδίας το 1930), και ο Τζιοτίβα και η Σαβιτριμπάι Πούλε (σ.parapoda:η σύζυγος του Μαχάτμα Τζιοτίβα Πούλε, πρωτοπόρος κι αυτή στην εκπαίδευση των γυναικών) έκαναν το επαναστατικό τους έργο, μπορούμε να δώσουμε στον αγώνα μας ένα όνομα. Αυτό, ίσως, θα έπρεπε να είναι το SSR (σ.parapoda: Satyashodhak Samaj Resistance – H Αντίσταση του Satyashodhak Samaj, το οποίο ήταν μεταρρυθμιστική κοινωνική οργάνωση που ίδρυσε ο Πούλε το 1873. Σημαίνει Εταιρία των Αναζητούντων την Αλήθεια) εναντίον του RSS.
Η μάχη της Αγάπης εναντίον του Μίσους. Μια μάχη για την Αγάπη. Πρέπει μαχητικά να διεξαχθεί και όμορφα να κερδηθεί.
Σας ευχαριστώ.
Μετάφραση από τα αγγλικά parapoda. Το κείμενο στα αγγλικά δημοσιεύτηκε στο scroll.in.
Tagged: Αρουντάτι Ρόι
παρα ποδα 
Σχολιάστε