Στις 16 Ιούνη 1919, ιδρύθηκε στο Πρέσοφ της Σλοβακίας η Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία. Η συγκρότησή της ήταν στενά συνδεδεμένη με τις εξελίξεις που προηγήθηκαν, τόσο με την ίδρυση της Τσεχοσλοβακίας στα τέλη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και με την ενίσχυσή της από τους νικητές αυτού, όσο και με την ίδρυση της Ουγγρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας το Μάρτη του 1919. Η εθνική-πατριωτική αλλά και εθνικιστική διάσταση ήταν ένα ιδιαίτερο στοιχείο της εμπειρίας αυτής, καθώς ήταν παρούσα σε όλες τις φάσεις και της πτυχές της. Πρώτα από όλα, κατά την «αφορμή» που οδήγησε σε αυτή: τα εδάφη της, κατ’ εντολή της Αντάντ εντάσσονταν στο νεοϊδρυθέν κράτος της Τσεχοσλοβακίας, στο οποίο την πρωτοκαθεδρία είχαν οι Τσέχοι. Αυτό, από τη μια, δημιουργούσε ένα επιπρόσθετο πρόβλημα, αυτό του αντιδραστικού εθνικισμού στο τσεχικό εργατικό κίνημα, το οποίο προστιθόταν στην μη επαναστατικότητα του τσεχικού σοσιαλδημοκρατικού κινήματος. Έτσι, όταν, στην κατ’ εντολή της Αντάτ επίθεση των τσεχοσλοβακικών στρατευμάτων για την κατάληψη της Σλοβακίας και της Σοβιετικής Ουγγαρίας, τα στρατεύματα της τελευταίας αντεπιτέθηκαν, ακόμα και τσεχικά σοσιαλδημοκρατικά στελέχη έκαναν λόγο για «εισβολή». Από την άλλη, στη Σλοβακία υπήρχε ισχυρή ουγγρική μειονότητα (30%) που, ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού, έβλεπε για εθνικούς λόγους τα προελαύνοντα – στα άλλοτε Αυστροουγγρικά εδάφη – σοβιετικά ουγγρικά στρατεύματα με συμπάθεια. Ομοίως, η Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία κέρδισε τη συμπάθεια και κάποιων αστών Σλοβάκων που προτιμούσαν μια ανεξάρτητη Σλοβακική Δημοκρατία που αργά ή γρήγορα μπορούσε να γίνει αστική, παρά υποταγμένη τη χώρα τους στους Τσέχους. Βεβαίως, και αυτοί είχαν κάποια όρια στη συμπάθειά τους, καθώς, πέραν φυσικά του ταξικού χαρακτήρα της σοβιετικής δημοκρατίας, δεν ήταν ξεκάθαρα από πλευράς Ούγγρων επαναστατών ότι η Σλοβακία δεν επρόκειτο να ενταχθεί σε μια ομόσπονδη σοβιετική Ουγγαρία (κάτι που, με τη σειρά του, χαροποιούσε κάποιους αστούς Ούγγρους που έβλεπαν την «αποκατάσταση» της Ουγγαρίας). Άλλωστε, σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι Ούγγροι επαναστάτες στα της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο ότι, με τη δημιουργία της Ουγγρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, συγκροτήθηκε κοινή τσεχοσλοβακική επιτροπή (άσχετα αν δεν υπήρξε στόχος – για τους προαναφερθέντες λόγους – για κοινή Τσεχοσλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία) που εξέδωσε δύο εφημερίδες για τους Σλοβάκους που ζούσαν στην Ουγγαρία και για τους Τσέχους στρατιώτες στη Σλοβακία. Μάλιστα, ακόμα και η ίδρυσή της έλαβε χώρα όσο τα ουγγρικά σοβιετικά στρατεύματα βρίσκονταν στα εδάφη της, η ίδρυση των σοβιέτ που προηγήθηκαν αυτής λάμβανε χώρα παράλληλα με την προέλαση των στρατευμάτων αυτών, ενώ το τέλος της επήλθε αμέσως μετά την αποχώρηση των τελευταίων. Βέβαια, δεν μπορούμε να μιλάμε για καθεστώς-μαριονέτα. Αν λάβει κανείς υπόψη τους ριζοσπαστικοποιημένους αιχμαλώτους πολέμου που γυρνούσαν στη χώρα, μαζί με τους πεινασμένους από τον πόλεμο εργάτες και τους εξαθλιωμένους αγρότες που προσδοκούσαν διανομή γης, αρκεί για να καταλάβει ότι εσωτερικές δυνάμεις υπέρ της επανάστασης υπήρχαν, με την εμβέλεια της ρωσικής και της ουγγρικής επανάστασης να μην περιορίζεται στα όρια των χωρών αυτών.
Φωτογραφία από τη συγκέντρωση στο Πρέσοφ που ανακηρύχτηκε η ίδρυση της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας
Εξάλλου, πέραν της συμβολής του και σε στελεχιακό δυναμικό (πρωτίστως, φυσικά, από τα αντίστοιχα τσεχικά και σλοβακικά τμήματα του ουγγρικού κόμματος), το ουγγρικό επαναστατικό κίνημα επηρέασε σημαντικότατα και τις υιοθετηθείσες πολιτικές της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας. Δυστυχώς, και αυτή η εμπειρία, είχε τα συνήθη αριστερίστικα λάθη και μετέφερε μηχανιστικά την εμπειρία άλλων χωρών. Ίσως αυτό να είναι και το σημαντικότερο δίδαγμα σήμερα (και) από αυτή την εμπειρία, καθώς τέτοιου είδους λάθη όχι απλώς εξακολουθούν να διαπράττονται, αλλά συνιστούν τον πυρήνα της πολιτικής των περισσότερων αριστερών και επαναστατικών οργανώσεων και κομμάτων σήμερα.
Έτσι, ένα μεγάλο λάθος ήταν η εθνικοποίηση αντί για διανομή της γης στους αγρότες, πράγμα που στέρησε στην Σοβιετική Δημοκρατία μια σημαντική εφεδρεία (παρότι θεσπίστηκε πλήρης φοροαπαλλαγή και διαγραφή των χρεών για τους κατόχους γης κάτω των 40 στρεμμάτων). Αυτή η εφεδρεία περαιτέρω απομακρύνθηκε με τη θέσπιση ανώτατων τιμών σε επίπεδα αρκετά μακριά από τα φυσιολογικά επίπεδα της αγοράς, πράγμα που οδήγησε, συν τοις άλλοις, σε δημιουργία μαύρης αγοράς. Τέτοιο πλαφόν τιμών, σε συνδυασμό με τη νομισματική μεταρρύθμιση, με την εισαγωγή νέου νομίσματος (του ουγγρικού, ήδη πριν την ανακήρυξη της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας), που δεν ανταποκρινόταν στα όποια αποθέματα χρυσού, εκτόξευσε τις τιμές και μείωσε σχετικά την αγοραστική δύναμη που είχε αυξηθεί με την αύξηση των μισθών και τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας και τις συντάξεις γήρατος και αναπηρίας που θεσπίστηκαν χάρη στη Σοβιετική Δημοκρατία. Σε επίπεδο στρατού, μπορεί η επιστράτευση να έγινε εθελοντικά αλλά και μέσω των συνδικάτων, που καλούνταν να στείλουν ένα ποσοστό μελών τους στον υπό συγκρότηση Κόκκινο Στρατό, όμως, η επιρροή των αστών αξιωματικών που είχαν προσφερθεί για τους προαναφερθέντες λόγους να ενταχθούν λειτούργησε διαλυτικά. H δε κατ’ απαίτηση της Αντάντ εγκατάλειψη των ουγγρικών σοβιετικών στρατευμάτων από τη Σλοβακία, ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» καθώς, το γεγονός ότι ούτε εξηγήθηκε ούτε καν ανακοινώθηκε, προκάλεσε (όπως και σήμερα, όταν τα «στελέχη» προβαίνουν σε κομπρεμί πίσω από την πλάτη των «απλών» μελών) κύμα φημών και σύγχυσης στα μαχόμενα μέλη του υπό συγκρότηση στρατού. Σε επίπεδο διοίκησης, η εθνικοποίηση χωρίς στελεχιακό δυναμικό και χωρίς ισχυρή εξουσία, οδήγησε στο σύνηθες και σήμερα «βάφτισμα του κρέατος σε ψάρι», εν προκειμένω, τη μετατροπή των πρώην ιδιοκτητών σε διευθυντές των κρατικοποιημένων επιχειρήσεων ή εκτάσεων. Εντούτοις, παρότι σε κυβερνητικό επίπεδο, όπως και στην περίπτωση της Ουγγαρίας, οι σοσιαλδημοκράτες κομισάριοι ήταν περισσότεροι από τους κομμουνιστές, σε κομματικό επίπεδο, οι προσπάθειες για ενιαίο κόμμα δεν «ευοδώθηκαν» όπως στην Ουγγαρία, όπου το ενιαίο κόμμα, αν και ιδεολογικά δεν μπορούσε να παίξει το ρόλο που όφειλε, αντικειμενικά, οργανωτικά, ήταν ένας επιπλέον ενωτικός παράγοντας. Στη Σλοβακία ήταν διαλυτικός παράγοντας, αφού προκαλούσε συγκρούσεις είτε για εθνικούς λόγους (από όσους έβλεπαν την ουγγρική έντονη επιρροή), είτε (όπως και σήμερα) για αριστερίστικους λόγους. Τέλος, ερώτημα υπάρχει για την αποτελεσματικότητα της εγκατάλειψης του τσεχικού εργατικού κινήματος (παρότι επικεφαλής της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας τέθηκε ένας Τσέχος, ο Αντονίν Γιανόουσεκ) και τη μη ίδρυση τσεχοσλοβακικού σοβιετικού κράτους παρά μόνο σλοβακικού, που μπορεί να υπαγορευόταν από στρατιωτικούς λόγους (όλα τα πυρά να πέσουν στην προσπάθεια σύνδεσης της Σοβιετικής Ρωσίας με τη Σοβιετική Ουγγαρία μέσω της Σλοβακίας), αλλά ίσως και αυτό να στέρησε τελικά μια εφεδρεία (αφήνοντας, συν τοις άλλοις, τον εθνικισμό και τη σοσιαλδημοκρατία στο τσεχικό εργατικό κίνημα να «παίζουν» μόνοι τους), που με τη σειρά της θα μπορούσε να συνδέσει εδαφικά το επαναστατικό κύμα και με τη Γερμανία.
Με ροζ τα εδάφη της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας που περιλάμβαναν μεγάλο τμήμα της Σλοβακίας. Με κόκκινο τα εδάφη της Ουγγρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας και με καφέ τα εδάφη της προπολεμικής Ουγγαρίας που είχαν καταληφθεί από ρουμανικά στρατεύματα.(πηγή)
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η εμπειρία της σλοβακικής σοβιετικής δημοκρατίας είναι πολύτιμη. Έτσι, με αφορμή την επέτειο από την ανακήρυξη της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, παρατίθεται η διακήρυξη της ίδρυσή της και το κάλεσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σλοβακίας. Το κόμμα αυτό, που πρωτοστάτησε στη Σοβιετική Δημοκρατία, αποτελούταν από μέλη του τσεχικού και του σλοβακικού τμήματος του ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ουγγαρίας, καθώς και μέλη των σοσιαλδημοκρατικών οργανώσεων που δρούσαν στα εδάφη της Σλοβακίας. Η μεγαλύτερη, ωστόσο, τοπική οργάνωση που ιδρύθηκε στις 15 Ιούνη στο Κόσιτσε, ονομαζόταν «Σλοβακικό Τμήμα του Σοσιαλιστικού-Κομμουνιστικού Κόμματος».
***
Πρέσοφ
16 Ιούνη 1919
Προς το προλεταριάτο όλου του κόσμου!
Η νικηφόρα και ασταμάτητα αναπτυσσόμενη παγκόσμια επανάσταση κατήγαγε νέα μεγάλη νίκη. Στο απελευθερωμένο από τον ιμπεριαλιστικό ζυγό σλοβακικό έδαφος δημιουργήθηκε σήμερα μια
ανεξάρτητη Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία.
Η πρώτη ενστικτώδικη δράση του απελευθερωμένου από το ζυγό του τσεχικού ιμπεριαλισμού προλεταριάτου ήταν να ασκήσει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης που με τόση επισημότητα διατρανώνεται από τους καταπιεστές αλλά, στην πραγματικότητα, διαστρεβλώνεται από αυτούς. Με την αστραπιαία ανάληψη της εξουσίας, οι σλοβάκοι εργάτες, στρατιώτες και αγρότες συνεχίζουν να διευρύνουν το επαναστατικό μέτωπο που ξεκίνησαν η Ρωσική και η Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία, και να κερδίζουν νέα εδάφη για τη μεγάλη ιδέα των σοβιέτ σε όλο τον κόσμο.
Η νεοϊδρυθείσα Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία θεωρεί τα νικηφόρα αδέρφια της, τη Ρωσική και την Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία φυσικούς συμμάχους της και τίθεται υπό την προστασία ολόκληρου του διεθνούς προλεταριάτου, υπό την προστασία της ενιαίας και αλληλέγγυας εργατικής Διεθνούς της. Τον πρώτο χαιρετισμό της τον απευθύνει στους τσέχους προλετάριους αδερφούς που ακόμα βρίσκονται κάτω από το ζυγό του ιμπεριαλισμού.
Η διακήρυξη της ίδρυσης της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας
Η Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία οικοδομείται πάνω στην πιο πλατιά βάση της προλεταριακής δημοκρατίας. Ωστόσο, όσον αφορά τις βάσεις της για δημιουργική εργασία, στρέφει τα όπλα της χωρίς έλεος δικτατορίας της ενάντια σε όλους όσους απειλούν αυτή την πραγματική και γνήσια δημοκρατία, και την άσκηση αυτού του αναφαίρετου δικαιώματος αυτοδιάθεσης. Επομένως, θα τσακίσει κάθε καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική βία, θα εξαλείψει κάθε δυνατότητα για εκμετάλλευση και θα προετοιμάσει μια δυναμική παγκόσμια επανάσταση των εργαζομένων.
Ατρόμητα και ασυζητητί, το σλοβακικό προλεταριάτο εκπληρώνει την ιστορική του αποστολή· συνεχίζει το έργο των προπατόρων του για να ενθαρρύνει τις ερχόμενες γενιές, για να είναι άξιο να φέρει το όνομα του προλεταριάτου.
Ζήτω η παγκόσμια επανάσταση!
Ζήτω η Κομμουνιστική Διεθνής!
Μετάφραση από τα ρωσικά με μεμονωμένες λέξεις από το πρωτότυπο parapoda. Το κείμενο στα ρωσικά υπάρχει εδώ και εδώ και μεταφράστηκε από τα σλοβακικά όπως δημοσιεύτηκε στην Červené Noviny (Κόκκινη Εφημερίδα), εφημερίδα της κοινής τσεχοσλοβακικής επιτροπής του ενιαίου ουγγρικού κόμματος στη Βουδαπέστη, στις 19/06/1919.
***
Κάλεσμα Σοσιαλιστικού Κόμματος Σλοβακίας
Λαέ της Σλοβακίας! Εργαζόμενοι! Σύντροφοι!
Στη Σλοβακία ξέσπασε επανάσταση. Η εργατική τάξη πήρε τα όπλα, ώστε να γκρεμίσει τον τσεχικό καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό και να ανακηρύξει την αυθυπόστατη Σλοβακική Δημοκρατία των Σοβιέτ.
Στρατιώτες! Εργάτες! Σιδηροδρομικοί! Υπάλληλοι!
Όλοι όσοι ζουν στη σλοβακική γη θα ελευθερωθούν!
Σλοβάκοι, Ούγγροι, Γερμανοί και Ρουθηνοί, θα απελευθερωθείτε από τον εθνικό ζυγό και θα αποκτήσετε ανεξαρτησία.
Κατ’ εντολή του εργαζόμενου λαού της Σλοβακίας, στο όνομα της Σλοβακικής Σοβιετικής Δημοκρατίας πήραμε την κρατική εξουσία. Βοηθήστε μας στο τσάκισμα της κυριαρχίας των καπιταλιστών, να οικοδομήσουμε ένα τέτοιο κράτος, στο οποίο κάθε εργαζόμενος άνθρωπος να βρίσκει μέσα διαβίωσης, αξιοπρέπεια του ανθρώπου και ζωή για πάντα απαλλαγμένη από εκμετάλλευση τόσο από τους Ούγγρους, όπως πριν, όσο και από τους Τσέχους και Γερμανούς, σήμερα, καπιταλιστές.
Εφεξής η Σλοβακία ανήκει μόνο τους εργαζομένους – τους εργάτες, τους στρατιώτες και τους αγρότες.
Όλα τα εργοστάσια, τα ορυχεία και οι μεγάλες αγροτικές εκτάσεις αποτελούν ιδιοκτησία της Σοβιετικής Δημοκρατίας.
Αναλάβετε τη φροντίδα τους σύμφωνα με τα ψηφίσματα που ελήφθησαν από τη Σοβιετική Δημοκρατία. Προστατεύστε και διαφυλάξτε τα, καθώς αποτελούν κοινωνική περιουσία και πλέον δεν ανήκουν σε μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά ανήκουν στην κοινωνία.
Το δικαίωμα ιδιοκτησίας επί των μικρών αγροτικών εκτάσεων, βιοτεχνιών και καταστημάτων είναι ιερό· αυτά είναι και θα παραμείνουν ιδιοκτησία των ως τώρα κατόχων τους, δηλαδή, των μικρών τεχνιτών και αγροτών – επίσης προλετάριων.
Στρατιώτες! Ιδρύστε παντού τα δικά σας Σοβιέτ! Ο όρκος και τα καθήκοντα στα οποία σας εξανάγκασε η τσεχοσλοβακική κυβέρνηση, δεν ισχύουν – σας απελευθερώνουμε από αυτά. Εφεξής, εσείς είστε στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού, στον οποίων δεν υπάρχουν βαθμοφόροι και εσείς οι ίδιοι θα εκλέξετε τους διοικητές σας.
Εργαζόμενοι γης! Αγρότες! Φτωχοί αγρότες!
Όλα τα αγροκτήματα, οι εκτάσεις και οι ζώνες κυνηγιού, που μέχρι τώρα ήταν αποκλειστική ιδιοκτησία των μεγάλων κτηματιών, θα γίνουν ιδιοκτησία του αγροτικού προλεταριάτου. Πράξτε και εργαστείτε, ωσάν να εργάζεστε ήδη για εσάς.
Οπαδοί όλων των θρησκειών!
Οι θρησκευτικές και εθνικές αντιθέσεις τελείωσαν για πάντα! Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις κάθε ανθρώπου είναι ιερές και απαραβίαστες· καθένας μπορεί να ακολουθεί τη θρησκεία που εκ πεποιθήσεως και συνειδητά θεωρεί καλύτερη. Όλοι, άφοβα, μπορούν να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα, να διδάσκονται σε αυτή με δαπάνες του κράτους, ώστε να γίνουν χρήσιμοι για όλη την ανθρωπότητα.
Για την επίτευξη όλων αυτών εμείς εγκαθιδρύσαμε την προλεταριακή εξουσία και τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Όποιος σταθεί ενάντια στη δικτατορία ή κλέψει και ληστέψει, θα βρεθεί ενώπιον επαναστατικού δικαστηρίου και θα καταδικαστεί σε θάνατο.
Προλετάριοι! Σύντροφοι!
Να είστε μέχρι τέλους σκληροί, πειθαρχημένοι και αποφασισμένοι, και η νίκη θα είναι δική σας!
Τσέχοι προλετάριοι! Τσέχοι στρατιώτες! Σύντροφοί μας!
Μην πάρετε τα όπλα ενάντια στην επανάσταση του προλεταριάτου της Σλοβακίας. Επιστρέψτε σπίτια σας, στην Τσεχία, και βοηθήστε τους τσέχους αδερφούς να ανατρέψουμε εκεί τον ζυγό του καπιταλισμού.
Ας πάρει φωτιά όλη η Τσεχία, από την κόκκινη δάδα της επανάστασης. Τα αδέρφια μας και εκεί θα ανατρέψουν την κυριαρχία του καπιταλισμού.
Κάτω ο τσέχικος ιμπεριαλισμός!
Κάτω οι προδότες του εργατικού κινήματος!
Ζήτω η κοινωνική επανάταση!
Ζήτω η παγκόσμια επανάσταση!
Ζήτω η ανεξάρτητη Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία!
Με αδερφικούς χαιρετισμούς!
Σοσιαλιστικό Κόμμα Σλοβακίας
Μετάφραση από τα ρωσικά parapoda. Το κείμενο στα ρωσικά εδώ. Το κείμενο (χωρίς ημερομηνία, αλλά το οποίο δημοσιεύτηκε προφανώς όχι νωρίτερα από τις 16 Ιούνη 1919) στα σλοβακικά από όπου και μεταφράστηκε στα ρωσικά υπάρχει στο Κεντρικό Αρχείο Μαρξισμού-Λενινισμού της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Σλοβακίας, στη Μπρατισλάβα (AÚML ÚV KSS, SRH, arch.j.519).
Βλ. επίσης
Διακήρυξη του Επαναστατικού Κυβερνητικού Συμβουλίου της Ουγγαρίας (22/03/1919)
Alice Riggs Hunt: Μαρτυρία από την Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία (1919)
Tagged: Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία, Σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία
παρα ποδα 
Σχολιάστε